Steuermann trio: Schönberg: Verklärte Nacht op. 4 (bew); Webern: Langsamer Satz M. 78; Borowski: Pianotrio. Hortus 130 (51’34”). 

Schönberg componeerde zijn eerste meesterwerk binnen drie weken. Het strijksextet is feitelijk een symfonisch gedicht naar Verklärte Nacht, een gedicht van Richard Dehmelt. Op een koude, maanverlichte nacht wandelen een man en een vrouw tussen de bomen. Zij biecht op dat ze zwanger is van een andere man met wie ze het aanlegde omdat ze geloofde dat een kind haar betekenis zou geven. Hij verzekert haar dat hun liefde voor elkaar hen verbindt en dat dit kind van hen beiden zal zijn.

Nooit eerder had Schönberg zoiets hartstochtelijke geschreven. De vijfdelige opzet van Dehmelt gedicht is de basis voor het sextet en elke frase wordt delicaat geïllustreerd in de muziek, van de slepende voetstappen aan het begin tot de stralende evocatie van de ‘getransfigureerde nacht’ aan het slot. Op een nader niveau is de muziek echter zo gecomponeerd dat het programmatische element niet onmisbaar is in de logische structuur.

Het stevige D-groot in de opening van het vierde deel (het antwoord van  de man) is erg opvallend en geeft de indeling van het werk aan doordat er een ‘tweede beweging’ ontstaat die de eerste mooi complementeert. Toch zijn er momenten waarop Verklärte Nacht uit het kader van de strijksextet-vorm lijkt te barsten. Later arrangeerde Schönberg het werk daarom in een vorm voor strijkorkest die bekender is geworden. Zie Vergelijkende Discografie.

Als verrassing is er nu ook een bewerking van Eduard Steuermann voor pianotrio, waarbij de piano voor het eerst zijn intrede doet. Werkt die verkleining en vrij radicale verandering van klankkleur? Daarover kan men verschillend denken, maar interessant is het experiment zeker en aan de best intense verklanking ligt het niet.   

Ook Weberns Langsamer Satz uit 1905 voor strijkkwartet ondergaat hier in de bewaking van de cellist van het Steuermann trio, Michel Mathias, een gedaanteverwisseling.

Het enige oorspronkelijke werk op deze cd is van de Duitse componist Johannes Boris Borowski (1979). Deze schreef zijn ongeveer een kwartier durende, dus bondige Pianotrio in 2013 en het werd dus vrij snel meteen opgenomen door het Franse trio dat bestaat uit Anne de Fornel (p), Maiko Matsuoka (v) en Christophe Mathias (vc). Het houdt voor dit nieuwe werk een geslaagd pleidooi en verdient een compliment voor het initiatief.