Ursula Paludan Monberg: The early horn. Mozart, L.: Sinfonia da camera; Anon.: Hoornconcerten in E en Es; Graun: Trio voor hoorn, viool, viola da gamba en klavecimbel in D, Concert voor hoorn, oboe d’amore en b.c in D; Haydn: Divertimento voor hoorn, viool en cello in Es H. IV/5; Telemann: Concert voor fluit. hoorn en b.c. in F TWV 42/F14; Mozart: Hoornkwintet in Es KV. 407. Met Arcangelo o.l.v. Jonathan Cohen. Hyperion CDA 68289 (78’19”). 2018

 

We staan er weinig bij stil, maar de hoorn maakte in de muziek een verrassende ontwikkeling door. De aanvankelijke primitieve hoorn werd in de zeventiende eeuw eerst in adellijke kringen als waarchuwingsinstrument gebruikt, vooral de jachthoorn. In de achttiende eeuw was hij al wat verder ontwikkeld als ‘natuurhoorn’ en werd hij solistisch voor concerten en in de kamermuziek gebruikt. AnIton Joseph Hampel en Carl Heinrich Graun leverden daar in Dresden belangrijke bijdragen aan. Pas later werd het instrument ‘geventileerd’, zoals  Frans Brüggen mooi zei.

De Deense hoorniste Ursula Paludan Monberg (1982) die in The English Concert speelt besloot om voor haar natuurhoorn een programma samen te stellen waarin muziek uit de begintijd van zijn ontwikkeling dat mooi laat horen. Logisch dus dat ze terugkeert tot Graun. Die is vertegenwoordigd met een Trio waarin de hoorn in het andante wat kunstjes mag vertonen (trillers). In het vierdelige dubbelconcert met een veeleisend largo.

De anonieme composities werden gevonden in een verzameling uit de bibliotheek van de Zweedse universiteit in Lund. Het Concert in E is bijzonder omdat daarvoor een E in plaats van de gebruikelijker instrumenten in G, F of D wordt gebruikt. Het leukste deel is een Siciliano.

Een van de technisch meest geavanceerde werken uit die tijd in het Divertimento voor hoorn, viool en cello van Haydn omdat het zowel hoge als lage registers gebruikt. In het joviale Concert a 3 van Telemann speelt de hoorn een ondersteunende rol en wordt deze bespeeld zonder met de hand te stoppen.

Zoals te verwachten leverden vader en zoon Mozart de fijnste, meest welsprekende bijdragen. Van het Hoornkwintet schijnt dit de eerste opname te zijn van de André uitgave uit 1802.

Na Hermann Baumann en Teunis van der Zwart behoort Ursula Paludan Monberg tot de beste huidige bespeelsters van de natuurhoorn. Ze intoneert steeds perfect en zorgt voor een maximum aan expressie. Jonathan Cohen zorgt met Arcangelo voor uitstekende ondersteuning en zorgt dat de hoorn steeds goed in balans is met het ensemble.