Matangi kwartet: Outcast. Schnittke: Strijkkwartet nr. 4; Silvestrov: Strijkkwartet nr. 1; Shostakovitch: Strijkkwartet nr. 8 in c op. 110. Matangi MTM 04 (69’42”). 2021
Deze uitgave in eigen beheer kunnen we beschouwen als een eerbetoon aan drie componisten die ondanks de dreigende maatregelen van Sovjet kunstpausen als Zdanov in de jaren dertig die nog lang nawerkten hun eigen gang gingen en zich met succes in Oost en West doorzetten.
Die uitgave maakt onbewust ook duidelijk dat er slechts weinig opnamen bestaan van de vier Strijkkwartetten van Alfred Schnittke. Alleen het Molinari kwartet (Atma ACD2 2634, 2 cd’s en het Kronos kwartet (Nonesuch 7559.79500-2) namen ze alle vier op. Des te welkomer dat het semi-klassieke nr. 3 uit 1983 deel uitmaakt van dit programma. Waarschijnlijk omdat dit het populairste van de vier is. Iedereen die zich op zijn gemak voelt bij de Strijkkwartetten van Shostakovitch en Martinu zal zich daarin thuisvoelen. Maar in dit werk komt ook de modernist Schnittke naar voren met schrille chromatiek, atonaliteit, serialisme en pointilisme Een gevoel van uiterste concentratie is doorlopend groot in deze goed aangevoelde uitvoering.
Het Strijkkwartet nr. 1 uit 1974 van Valentin Silvestrov behoort tot zijn meest succesvolle en meest gespeelde werken. Het kan worden omschreven als een compositie die op de drempel tussen avant-garde en post avant-garde staat en het neemt een belangrijke plaats in te midden van de negentiende eeuwse werken in dit genre. Die balans wordt goed in acht genomen hier.
Het bekendst van de drie werken op deze cd is uiteraard Strijkkwartet nr. 8 van Shostakovitch ontstond in 1960 en is opgedragen aan de slachtoffers van het fascisme en de oorlog. De vertolking van het Matangi kwartet begint met een korrelige plechtigheid en alle vijf delen ontvouwen zich met een ontroerende oprechtheid. Geen moment wordt iets overdreven of hysterisch en er is gelukkig geen sprake van een opzichtige ravotpartij zoals ook wel voorkomt. Maar het werk klinkt ook geenszins te gepolijst en die waardige soberheid is alleen maar van voordeel.
Zo ontstond een als geheel passend in stijl uitgevoerd programma dat de titel ‘Outcast’ met recht draagt omdat de drie componisten niet konden rekenen op veel liefde van het Sovjet regiem. Een grote pluim op de hoeden van Maria-Paula Majoor en Daniel Torrico Menacho (v), Karsten Kleijer (va) en Arno van der Vuurst (vc).