Ivakhiv, Solomiya en Angelina Gadeliya: Ukraine – Journey to freedom. Kosenko: 2 stukken op. 4 (1919); Skoryk: Hutsul triptiek (1965); Karabits: Muz_ka (Musicus, 1974); Lyatoshynsky: Vioolsonate op. 19 (1926); Shchetynnsky: Episode uit het leven van een dichter (2014); Sllvestrov: Post scriptum sonate (1990); Stankovych: Aanraking door een engel (2013); Kryvopust: Capricco (2014), Labór LAB 7095 (2 cd’s, 1u. 30’53”). 2015
Eigenljk weten we in het Westen weinig van het Oekraïnse muziekleven de de daar werkende componisten. Ja, nabijer is de door grote verscheidenheid en een eigenaardige schoonheid gekenmerkte volksmuziek. Elk jaargetijde heeft zijn eigen liederenschat en de bandura is een geliefd instrument.
Maar men moet een naslagwerk of wikipedia raadplegen om door de twee afgelopen eeuwen heen bosjes Oekraïnse componisten van kunstmuziek te vinden: De lijst begint in de zeventiende eeuw bij Mykola Dyletsky (1630-1690). Semen Hulak-Artemovsky (1813-1873) schreef de eerste Oekraïnstalige opera, Mysola Lysenko (1842-1912) wordt beschouwd als de ‘vader van de Oekraïnse muziek’, Een der belangrijkste toondichters uit Beethovens tijd was Dmytro Bortniansky (1751-1825) als componist van koormuziek, maar ook de een stuk bekendere Reinhold Glière (1875-1956) is in Kiev geboren. Een andere naam die vage herinneringen oproept, is Mykola Roslavets (1881-1944) die zich onder meer in atonaliteit begaf. Verdere namen die opduiken zijn die van Mykola Kolessa (1903-2006), Yakiv Stepovy (1883-1922), Mykola Lysenko (1842-1912), in de trans-revolutionaire periode zijn dat Mykola Leonowich (1887-1921), Kiril Stsensko (1882-1922) en Oleksandr Koshyts (1875-1944).
Dat Serge Prokofiev (1891-1953) in Krasne werd geboren, realiseren weinigen zich. Datzelfde geldt voor dirigent/componist Igor Markevich (1912-1983) die uit Kiev komt.
Maar dat is niet aan de orde bij Solomiya Ivakhiv en Angelina Gadeliya. Zij concentreren zich begrijpelijk meer op de actualiteit van het heden met composities die ongeveer een eeuw – van 1919 tot 2014 – beslaan. In deze welkome cd uitgave ontbreekt een uitleg over de betreffende componisten en de gespeelde weken. Er is slechts als toelichting het mooie gedicht Wings van Lina Kostenko (1930-1987) als algemene richtlijn en vingerwijzing naar het recente streven naar meer vrijheid en onafhankelijkheid. Toch is het voor iedereen die van dit voor het eerst bijeengebrachte moois wil genieten aan te bevelen om zelf wat huiswerk op Wikipedia te verrichten.
Gemeen hebben de hier verzamelde werken dat ze geen van alle in een extreem avant gardistisch idioom zijn geschreven. Dat is geruststellend.
Van Viktor Kosenko (1896-1938), de oudst aanwezige hier, is bekend dat hij nog onder de invloed stond van de laatromantische Russische componisten wordt dat waargemaakt in ‘Dromen’ en ’Impromptu’.
Eigenlijk is het Hutsul triptiek van Myroslav Skoryk (1938) een orkestwerk, een suite uit de filmmuziek bij Schaduwen van vergeten voorouders voor strijkorkest. Daarvan bestaat een opname van het Odessa filharmonisch orkest onder Hobart Earle (ASV CDDCA 963) en Naxos wijdde met o.a. het Karpatisch concert een hele cd aan hem (8.573333). Hier horen we twee door volksmuziek en verdroomdheid getinte delen in bewerking.
Net als Silvestrov behoort ook Ivan Karabits (1945-2002) tot de bekenderen. In de CD rubriek is een opname met zijn zoon als dirigent en het Bournemouth symfonie orkest van drie Orkestconcerten gesignaleerd (Naxos 8.572633). Zijn Musicus is wel logisch een bijna acht minuten durend mooi portret voor soloviool dat hier voor het eerst is opgenomen.
Met de driedelige vioolsonate van Lyatoshynsky zijn we weer wat verder terug in de tijd. De hoekdelen bezitten een fel, energiek karakter, het ‘tempo precedente’ middendeel is daartussen een meditatie.
De Episode uit het leven van een dichter van Shchetynsky begint heel iel maar de muziek verdicht zich en krijgt geleidelijk meer substantie totdat stille weemoed te overhand krijgt. Ook dit stuk gaat terug tot een vroeger werk, namelijk de opera Onderbroken brief.
Silvestrovs driedelige Post scriptum sonate is daarna in al zijn eenvoud en met zijn treffender karakteristieken en zeker zo treffend in zijn bereik. Een fijne ontdekking. Vooral deze Valentyn Silvestrov geniet wat meer internationale bekendheid dankzij een aantal door ECM, Et’cetera en Mega opnamen, deels op deze site besproken.
Met het in opdracht vann het Amerikaanse Oekraïne Instituut voor Ivakhiv in 2013 geschreven Aanraking door en engel van Stankovych wordt een ovenvers, redelijk bevlogen en de fantasie stimulerend stuk van 10’30’ voor het eerst op cd aan de openbaarheid prijsgegeven.
En tenslotte is daar Kryvopusts Capriccio, een dartele solo die kersvers in 2014 ontstond.
Op het Oekraïnse spoor gezet is het goed te weten dat van sommige componisten diverse andere cd opnamen ter beschikking staan.
Ook Yevhen Stankovych is vertegenwoordigd met de Kamersymfonie nr. 3 en de symfonieën nr. 1 Sinfonia largo, 2, Heroïsche en 3 Sinfonia lyrica met het Oekraïns natinaal symfonie orkest o.l.v. Theodor Kuchar (Marco Polo 8.223792). Aan Nikolaj Roslavets waagden zich Alina Ibragimova met vioolconcerten (Hyperion CDA 67637) en Marc-André Hamelin (Compositions nr. 1-3, Études nr. 1-3, Pianosonate, Hyperion CDA 66926)
Er blijft voor Solomiya Ivakhiv en Angela Gadeliya nog heel wat eigentijdse muziek over voor een vervolg wanneer we denken aan componisten als Olesndr Bilash, Bohdana Frolysk, Oleksandr Krasotov en anderen.
Kort samengevat: het Oekraïns/Amerikaanse duo geeft in kort bestek een aangenaam en rijk geschakeerd beeld van een selectie uit de kamermuziek van hun vaderland en ze doen dat toegewijd op hoog artistiek niveau.