Simon van Holen: Works for bassoon & contrabassoon. Françaix: Divertimento voor fagot en strijkers; Schulhoff: Baßnachtigall; Mozart: Sonate voor fagot en cello in Bes KV. 292; Krommer: Kwartet nr. 1 voor fagot, 2 altviolen en cello in Bes op. 46/1; Olthuis: Concertino voor fagot en 5 strijkers. Met leden van het Concertgebouworkest c.q. Honorine Schaeffer (p), Frederik Boits (va), Martina Forni (va). Challenge CC 72733 (68’20”). 2015
Met initiatieven als het Groningse Fagot Festival dat in 2016 werd gehouden en met de komst van een groeiend aantal voortreffelijke internationale solisten en een stel componisten dat de fagot (en contrafagot) een solistische rol geeft, komt dit ‘buizenpost’ instrument, dat maar al te graag met komische geluiden wordt geassocieerd eindelijk uit de schaduw.
Het is niet zo dat er sinds Vivaldi (met 37 fagotconcerten op zijn naam) geen concertante muziek voor het instrument is geschreven – kijk maar eens op Wikipedia onder ‘Bassoon concerto’ naar de lange waslijst. Maar dan gaat het meest om onbekende, vergeten componisten.
Zelf stelt Simon van Holen twee werken op zijn cd centraal: de solo Baßnachtigall van Schulhoff en het Contrafagotconcert van Olthuis. In zijn dadaïstische periode, begin jaren twintig vorige eeuw, schreef Erwin Schulhoff een aantal heerlijk dwarse werken ter bespotting van de burgerlijke expressionistische gewichtigdoenerij. In een voorwoord bij Baßnachtigall (1922) merkte hij op: “Net als in een leverworst kan zich ook een goddelijke vonk in de contrafagot bevinden”. Zo is het maar net en Van Holen brengt die vonk mooi tot ontsteking.
Het werk heeft de volgende korte deeltjes: Melancolia, Perpetuum mobile: Allegro, Fuga: Allegretto grotesco en een hilarische gesproken epiloog tot slot die ook mag worden weggelaten. Ondertitel: drie voordrachtstukken voor contrafagot. Samen ruim 4,5 minuut durend.
Onder meer Ensemble Villa musica (MDG MDG 304-0617-2) en Guus Dral van Werner Herbers’ Ebony Band (Channel Classics CCS 9997) maakten eerder opnamen van dit stuk.
Alleen al ter wille van dit nog geen vijf minuten durende werkje zou men deze cd moeten aanschaffen.
Ondanks het verkleinwoord Concertino schreef Kees Olthuis een voldragen, twintig minuten durend werk, dat op maat is gesneden voor het instrument en dat een nieuwe aanwinst is op cd.
De overige keus is aardig geschakeerd, wat blijkt uit de werken van Mozart, Krommer en Françaix met de fagot in de hoofdrol en in wisselende bezettingen.
Het concept en de realisatie van dit programma maken niet alleen een heel vakbekwame, maar ook een spontane, zangerige, waar nodig lichtvoetige (!) en heel treffende indruk waar soms ook even iets verborgen tragisch in schuilt. Het Concertgebouworkest mag blij zijn met fagottisten van dit kaliber.
Wie eenmaal op het solofagotspoor is gezet, moet eens doorstomen naar het Contrafagotconcert van Kalevi Aho uit 2005. Daarvan bestaat een opname van Lewis Lipnick (BIS CD 1574) en van diens fagotconcert uit 2004 en Solo V uit 1999 van Bram van Sambeek (BIS SACD 2206).
Er is bijvoorbeeld een opname met de titel Bassoon capricho met het fagotconcert van Goebaidulina, Concertino de verano van Pons en het voor Gustavo Núñez door Kees Olthuis geschreven Capricho met Núñez en het Concertgebouworkest o.l.v. Ed Spanjaard (Channel Classics CCS SA 33813).
Bram van Sambeek maakte een cd met de titel Bassoon kaleidoscope (Brilliant Classics 9252).
Andere Nederlandse componisten lieten zich niet onbetuigd. Zo schreef Henk Badings een dubbelconcert voor fagot en contrafagot in 1964, van Jurriaan Andriessen is er een Concertino voor fagot en dubbel houtblazerskwintet uit 1962, van Bernard van Beurden een Concert voor fagot en blazersensemble, van Frits Celis een concertino voor fagot, viool, altviool en cello uit 1992 en van Chiel Meijering het Neo-Geo concert.
Andere Nederlandse componisten lieten zich niet onbetuigd. Zo schreef Henk Badings een dubbelconcert voor fagot en contrafagot in 1964, van Jurriaan Andriessen is er een Concertino voor fagot en dubbel houtblazerskwintet uit 1962, van Bernard van Beurden een Concert voor fagot en blazersensemble, van Frits Celis een concertino voor fagot, viool, altviool en cello uit 1992 en van Chiel Meijering het Neo-Geo concert.
Ook andere Nederlandse componisten lieten zich niet onbetuigd. Zo schreef Henk Badings een dubbelconcert voor fagot en contrafagot in 1964, van Jurriaan Andriessen is er een Concertino voor fagot en dubbel houtblazerskwintet uit 1962, van Bernard van Beurden een Concert voor fagot en blazersensemble, van Frits Celis een concertino voor fagot, viool, altviool en cello uit 1992 en van Chiel Meijering het Neo-Geo concert.