KUHNAU, JOHANN (1660 – 1722): BEKEND DOOR DE BIJBELSE SONATES

De Duitse componist en theoreticus Kuhnau studeerde aanvankelijk rechten in Leipzig en werd advocaat en vertaler, maar hij was tevens leerling vanb Kittel in Dresden; hij ging naar Zittau, waar hij korte tijd werkzaam was als cantor en organist. Later ging hij naar Leipzig waar hij in 1684 organist werd van de Thomaskirche en in 1701 ook cantor werd. Als zodanig was hij de voorganger van J.S. Bach.

Zijn wereldse vocale muziek is verloren gegaan, maar veel geestelijke muziek is gered, meestal in de vorm van cantates die vooruitlopen op de stijl van zijn opvolger J.S. Bach: ze tonen een uitgesproken lyrische stijl, bevatten kernachtige fuga’s en dramatische contrasten.

Kuhnau’s betekenis ligt vooral op het gebied van de klaviermuziek en was niet alleen een der eersten die klaviersonates schreef, maar ook iemand die de programmamuziek nieuwe impulsen gaf. Hij publiceerde vier reeksen met klavecimbelwerken, twee daarvan met de titel (Neue) Clavier-Übung (elk met zeven suites, afwisselend in majeur en mineur 1789/1703). Daarnaast Frische Clavierfrüchte (7 sonates, 1696) Maar zijn beste werken zijn de Bijbelse sonates onder de titel Musikalische Vorstellung einiger biblischer Historien in 6 Sonaten auf dem Claviere zu spielen (1700), waaronder de vermaarde David und Goliath. Daarin worden in muziektermen, dikwijls nogal kinderlijk, maar met gebruikmaking van alle hulpbronnen van het klavecimbel de emotionele sfeer van allerlei bijzondere gebeurtenissen uit de bijbel geïllustreerd.

Verder 14 jaargangen cantates (waarvan veel verloren raakte), een muziekjuridische verhandeling en de roman Der musikalische Quacksalber (1700).

Kuhnau stierf het jaar voordat Bach zijn Magnificat in de eerste versie (in Es) componeerde; zijn eigen Magnificat is veel grootschaliger en ambitieuzer voor vijfstemming koor, drie trompetten, pauken, twee hobo’s, strijkers en continuo. Het was bestemd voor een Kerstdienst in Leipzig.

Selectieve discografie

Musikalische Vorstellung einiger biblischer Historien. Christian Brembeck. Capriccio C 10350.

Magnificat; Cantate nr. 10. Miah Persson, Akira Tachikawa, Gerd Türk, Chiyuki Urano met het Bach collegium Japan o.l.v. Maasaki Suzuki. BIS CD 1011.

Cantates Gott sei mir gnädig; Ihr Himmel jubiliirt, O heilige Zeit, Weicht ihr Sorgen en Wie schön leuchtet der Morgenstern; motet Tristis est anima mea. King’s College koor en -consort o.l.v. Robert King. Hyperion CDA 67059.

Motet Der Gerechte kommt um. Koor van Christ Church collidge en de Academy of ancient music o.l.v. Simon Preston. Oiseau Lyre 443.199-2.