GIYA KANCHELI (1935 - 2019): NOSTALGIEKE EMOTIES

Op 2 oktober 2019 overleed de 10 oktober 1935 in het Georgische Tbilisi geboren componist Giya Kancheli. Van 1958-1963 studeerde hij aan het conservatorium van zijn geboorteplaats. Aanvankelijk koos hij voor een populaire muziekrichting, maar al gauw veranderde dat in een uiterst serieuze. Na het failliet van de Sovjet Unie leefde hij eerst in 1991 in Berlijn en daarna sinds 1995 in Antwerpen. In die periode groeide hij uit tot een cultfiguur, net als zijn geestverwanten Arvo Pärt en Henryk Górecki met hun neospirituele werken; hij kwam in die tijd ook regelmatig naar Nederland om uitvoeringen van zijn werken bij te wonen. 

Kancheli wordt algemeen erkend als een van de oorspronkelijkste componisten van zijn tijd en best ook als een radicale denker. Hij uitte zich in vele genres schreef in 1961 al een Concert voor orkest en tussen 1967 en 1986 zeven Symfonieën, andere orkestwerken, de nodige kamermuziek, koorwerken en film/theatermuziek.

Hij gebruikte net als veel van zijn landgenoten graag de de Russisch orthodoxe kerkmuziek en de volksmuziek als inspiratiebron en maakte daar bij voorkeur nogal verstilde, trage, vaak nogal geheimzinnige muziek van waarin soms even een korte uitbarsting voorkomt.

Zelf verklaarde hij onlangs: ‘Hoewel ik een gelukkig leven heb gehad, schrijf ik tragische muziek. Alles wat om me heen gebeurt - in mijn vaderland, in de wereld - heeft nooit aanleiding gegeven tot iets anders’.

In de rubriek CD Besprekingen is een aantal recensies met opnamen van zijn werken besproken. Tot de werken van hem die ook de moeite waard zijn, behoren  Diplipito (1997), Caris mere voor sopraan en altviool (1994), Little Imber voor solostem, kinder- en mannenkoor met klein ensemble (2003) en Amao Omti voor gemengd koor en saxofoonkwartet (2005).  

Enige opnamen van werken die de beste herinnering van de componist levend houden:

Liturgie voor altviool en orkest; Bright sorrow. I Fiammingi o.l.v. Rudolf Werthen. Telarc CD 80455.

Styx.  Yuri Bashmet en Valery Gergiev. DG 471.494-2.

À la Duduki. Dennis Russell-Davies. ECM 457.850-2.

Lament. Jansug Kakdidze. ECM 465.138-2.