PONCHIELLI, AMILCARE (1834 – 1886): COMPONIST VAN DE URENDANS

Van de orkestwerken, de kamermuziek en de andere opera’s Il figliuol prodigo en I Lituani van Ponchielli klinkt vrijwel nooit meer een noot, maar het melodrama La Gioconda heeft zich zeker in Italië zelf en de V.S. altijd in de nodige populariteit mogen verheugen. Het libretto is van ‘Tobia Gorrio’, een anagram van de bekende Arrigo Boito die zelf niet alleen Mefistofele componeerde, maar ook met Verdi samenwerkte en de figuur van Iago uit Otello die is gemodelleerd naar de schurk Barnaba bij Ponchielli. Als inspiratiebron diende Leonardo da Vinci’s beroemde schilderij (net zoals dat bij bijvoorbeeld Max von Schillings’ Mona Lisa het geval was)

Het gaat om een krachtige, melodieuze partituur met een reeks pakkende momenten dankzij het feit dat de componist er uitstekend in slaagde om aria’s en ensembles te schrijven die de luisteraar echt weten te boeien. De inhoud van het werk vraagt met zijn vele onwaarschijnlijkheden de nodige tolerantie en fantasie van de kijker/luisteraar. Want waar gaat het hier om?

De titelheldin, een zangeres van ballades met de verrassende naam Gioconda, is een ongelukkig meisje wier liefde voor de zeevarende nobelman Enzo Grimaldo uit Genua in het zeventiende eeuwse Venetië niet wordt beantwoord omdat hij zelf verliefd is op Laura, de vrouw van Alvise, een hoge Piet bij de inquisitie. Op zijn beurt houdt de boosaardige inquisitiespion Barnaba Laura en manipuleert hij haar meedogenloos. Tot slot neemt Gioconda vergif om aan zijn klauwen te ontkomen, maar niet nadat ze Enzo vergiffenis gaf en zorgde dat hij met Laura kan ontsnappen uit de klauwen van Alvise.

Uit dit werk zijn de monoloog van Gioconda ‘Suicido’ en de ‘Urendans’ uit de derde akte het bekendst.

Discografie

La Gioconda. Violeta Urmana, Placido Domingo, Luciana d’Intino, Elisabetta Fiorillo, Roberto Scanduzzi, Lado Ataneli met koor en orkest van de Beierse omroep o.l.v. Marcello Viotti. EMI 557.451-2 (3 cd’s).

La Gioconda. Maria Callas, Fiorenza Cossotto, Ferraro, Ivo Vinco, Piero Cappuccilli, Irene Compañeez, Pier Miranda Ferraro met het Ensemble van La Scala Milaan o.l.v. Antonino Votto. EMI 556.291-2 (3 cd’s).