SCULTHORPE, PETER: AUSTRALIË EN OMSTREKEN VERKLANKT
Een mooie anekdote over de Tasmaanse componist Peter Sculthorpe (1929) vertelt hoe hij als schooljongen eindjaren dertig vorige eeuw in de botanische tuinen van Melbourne Percy Grainger tegenkwam en trots zei dat hij ook componist wilde worden. Grainger zei toen dat hij, wanneer hij naar het Noorden en verder naar de eilanden moest gaan om daar sfeer te proeven wilde hij een echt Australische componist worden. Waar Grainger meer in termen van doedelzakken bleef denken en werken, richtte Sculthorpe zich meer op de didgeridoo.
In ieder geval had hij een paar decennia later deze raad van Grainger opgevolgd in een gestaag groeiend aantal van zijn momenteel ruim 350 werken. Daarin laat hij een mengeling horen van Australisch-Aziatische, Europese (met vermijding van de doorwerkingsgedachte) en Oriëntaalse invloeden die zijn aaneengesmeed tot een heel eigen muziektaal. Kenmerkend is Earth cry (1986) met een zoemende didgeridoo solo en glissandi van de strijkers die klinken als wilde vogels boven de noordelijke draslanden, een voetstampend thema afkomstig van het Arrente volk in de outback van centraal Australië.
Heel productief was Sculthorpe als componist van strijkkwartetten. Hij moet er tenminste zeventien op zijn naam hebben. De eerste schreef hij reeds als tiener in de jaren 1940 v.e. Daarvan resten slechts fragmenten. Uit nr. 1 ‘Little song’, uit nr. 3 ‘The meadows’ en ‘Pastorale’, uit nr. 4 ook een ‘Pastorale’, van nr. 5 de ‘Proloog’. Daarnaast reduceerde hij orkestwerken in kwartvorm. Voorbeelden zijn Earth cry, Hill song I en II, Morning song, Autumn song, Sabai, Irkana IV, Small town.
In deze werken wisselen lyrische, melancholieke en kale, harde fragmenten elkaar af. Het zijn pakkende werken waarin een muzikaal landschap wordt geschilderd dat vaak op het eerste gehoor weinig uitnodigend is, maar wel duidelijke vormen heeft en helder klinkt. Bovendien is het steeds toegankelijk.
Selectieve discografie
Songs of sea and sky; Mangrove; Kakadu, From Ubirr. William Barton (didg.) met het Queensland orkest o.l.v. Michael Christie. ABC 476.192-1.
Earth cry; Irkanda IV; Small town; Kakadu; Mangrove. Donald Hazelwood (v) en Guy Henderson (h) met het Sydney symfonie orkest o.l.v. Stuart Challender. ABC 8.77000-2.
Little Nourlangie; Music for Japan; Pianoconcert; Song of Tailitnama. David Drury (org), Mark Atkins (didgeridoo), Tamara Anna Cislowska (p) en Kirsti Harms (ms) met het Sydney symfonie orkest o.l.v. Edo de Waart. ABC 8770030.
Earth cry; Pianoconcert. Tamara Anna Cislowska met het Nieuw Zeeland symfonie orkest o.l.v. James Judd. Naxos 8.557382.
Werken voor strijkkwartet. Goldner kwartet. Tall Poppies TP 089/90.
Strijkkwartetten nr. 8, 11 Jaribu dreaming, 13 Island dreaming; Little serenade; From Nourlangie; Maranoa lullaby. Anne Sofie von Otter (ms) met het Brodsky kwartet. Vanguard 99215.
Strijkkwartet nr. 8. Kronos kwartet. Nonesuch 979.111-2.