TAN DUN (1957 -     ): AAN DE CULTURELE REVOLUTIE ONTWORSTELD

De Chinese componist Tan Dun groeide op tijdens de Culturele Revolutie in zijn vaderland. Zodoende kon hij geen normale muziekopleiding volgen. Maar na die periode, op 19-jarige leeftijd, kon hij viool studeren op het heropende centrale conservatorium in Beijing. Daar raakte hij uiteraard in nader contact met de Westerse muziek en werd hij gestimuleerd door gastcomponisten als Goehr, Crumb en Takemitsu. In 1986 emigreerde hij naar de V.S. waar zijn compositie activiteiten een grote vlucht namen.

Yi² is een gitaarconcert dat een schok moet beteken voor iedereen die in dat soort werken Spaanse ritmen en melodieën te moeten herkennen. Hier gaat het eerder om een uitbeelding van de rituelen van een sjamaan die een begrafenis begeleidt. Het orkest vertegenwoordigt het geweeklaag en tandengeknars van de achterblijvers en de gitaar vervangt de Chinese luit: de pipa. Het werk is wel omschreven als: “Flamenco ontmoet Stravinsky in een hard rock café”. Maar een duidelijk Chinees element is onmiskenbaar aanwezig.

De Symfonie 1997 is een opdrachtwerk dat zijn ontstaan dankt aan de hereniging van Hongkong met de Chinese Volksrepubliek in dat jaar. Hij gebruikt daarvoor onder meer een 2400 jaar oud instrumentarium zoals de bianzhong (een groep gestemde klokken met een bereik van vijf octaven). Onderdelen van het werk zijn ‘Hemel’, ‘Aarde’, ‘Lied van de vrede’, ‘Water’. Het werk heeft een belangrijke cellosolo partij bij wijze van commentaar. In ‘Aarde’ heeft het instrument een pittige solocadens die herinnert aan de finale van de beroemde solosonate van Kodály.

Aan invloeden van buitenaf in deze theatrale muziek mankeert het niet: behalve populaire Chinese muziek komen laatromantische componisten, Hindemith, Stravinsky en Varèse langs. Maar eigenlijk ook Beethoven en Puccini…..

Beweeglijkheid en herschepping zijn ook de kenmerken van de opera Marco Polo met een belangrijke vertellersrol. Het gaat om drie reizen van de ontdekker: een fysieke, een spirituele en een muzikale. Oosterse en Westerse tradities staan naast elkaar. Wisselende invloeden – uit het Midden Oosten, India, Tibet, Mongolië, China, maar ook van Shakespeare en Dante – komen voor in het werk en zelfs Mahler (‘Der Trunkene im Frühling’ uit het Lied von der Erde) wordt aangehaald. Een fascinerend geheel!

Selectieve discografie

Symfonie 1997. Yo-Yo Ma met het Ensemble ‘De keizerlijke klokken uit China’, Yip’s kinderkoor en het Hong Kong filharmonisch orkest o.l.v. Tan Dun. Sony SK 63368.

Yi². Sharon Isbin met het Gulbenkian orkest o.l.v. Mu Hai Tang. Teldec 8573-81830-2.

Marco Polo. Thomas Young, Alexandra Montano, Dong-Jian Gong, Susan Botti, Shi-Zheng Chen, Nina Warren, Stephen Bryant, Cappella Amsterdam en Radio kamerorkest o.l.v. Tan Dun. Sony S2K 62912 (2 cd’s).