Kylián, Jiří: Balletten Sinfonietta, Symphony in D en Stamping grounds. Nederlands Danstheater. ArtHaus 100.444 (dvd, 135’) 1980/4
Herinneringen…… Begin jaren tachtig, in de Weense Staatsopera, zag ik Kyliáns choreografie van Symphony in D oftewel drie delen Haydns symfonie nr. 101 De klok en de finale uit nr. 73 De jacht van het Operaballet daar dat verder vooral bekend is van de Nieuwjaarsconcerten. Het was als ‘klassiek’ ballet zo geestig met zijn asynchroniteiten, botsingen, onverwacht wendingen en knipogen richting publiek dat ik een paar keer spontaan in de lach schoot. Tot ergernis van het omringende publiek dat St! riep en me vermanend aankeek.
Het Nederlandse publiek dat bij deze opname uit 1983 uit het NPS archief duidelijk aanwezig en vooraf zichtbaar is, barst gelukkig ook een paar keer spontaan in lachen uit. Dit is een kostelijke balletuitvoering die helemaal vrolijk stemt. Een heel eigen productie bovendien met het balletorkest o.l.v. David Porcelijn in de bak. Een egaal blauwe achterwand is het enige wat men decor zou kunnen noemen; de dansers komen en gaan steeds speels en geraffineerd van opzij op.
Opgedragen aan zijn moeder is het ballet op Janáčeks Sinfonietta dat zich afspeelt tegen een vaal landschap op de achtergrond anders gestileerd, deels feller, deels poëtischer. Het kan het in artistiek opzicht niet geheel opnemen tegen het kortste werk, Stamping grounds op muziek van Carlos Chavez dat begint met een ruim zeven minuten durende onbegeleide ‘natuurdans’ van de uitermate elastische en gymnastische dansers als Australische aboriginals; daarna dansen ze een klein kwartiertje met evenveel slangachtige kronkels op Carlos Chavez’ Toccata voor slagwerkensemble. Wapperende zwarte kunststofstroken op de achtergrond suggereren een oerwoud in deze opname uit 1984.
Als groot Kyliánbewonderaar ben ik reuze blij met deze uitgave die drie duidelijk verschillende facetten van zijn talent toont. Het materiaal is weliswaar ruim twintig jaar oud, maar heeft niets van zijn intrinsieke artistieke waarde verloren. In de vorm van met interviewfragmenten met de choreograaf doorspekte filmbeelden uit Engelse ‘workshops’ van het drietal balletten is gezorgd voor grote meerwaarde. Het is ook leuk zo nog eens te worden herinnerd aan het voortreffelijke werk van Hans Hulscher als videoregisseur.
Minpuntjes zijn er ook: de door het Tsjechisch filharmonisch orkest onder Karel Ancerl uitgevoerde Sinfonietta klinkt nogal schril en het beeld verspringt vaak van formaat. Een exemplarische fout?