Beethoven: Over Beethoven. De 32 pianosonates; 6 Meesterklassen. Daniel Barenboim. EMI 368.993-9 (6 dvd’s, ca. 17 uur) 2005
Zo’n veertig jaar geleden, hij was toen eind twintig, maakte Barenboim (Buenos Aires, 1942) zijn eerste volledige opname van alle pianosonates van Beethoven voor EMI (heruitgegeven als 572.912-2, 10 cd’s). Als een der eersten van de jongere generatie naast Alfred Brendel (Vox) en Friedrich Gulda (heruitgegeven op Briljant Classics) trad hij daarmee in de voetsporen van de eerdere generatie beroemde pianisten: Claudio Arrau (Columbia en later Philips), Wilhelm Backhaus (Decca), Jacob Lateiner, Yves Nat (Discophiles français) en Artur Schnabel (H.M.V.), daarmee reeds begonnen in 1929!). In diezelfde tijd nam hij ook de vijf pianoconcerten op, met Klemperer.Destijds baarden die uitgaven vrij veel opzien en kregen ze een overwegend gunstig onthaal. Maar geleidelijk raakten ze wat op de achtergrond, werden verdrongen door belangrijker uitgaven van Brendel 2 (Philips), Gilels (DG), Kovacevich (EMI), Goode (Nonesuch) en sinds kort Lewis (Harmonia Mundi).
Barenboims loopbaan nam vervolgens een wending: dirigeren werd na 1962 voor hem belangrijker dan pianospelen op het hoogste niveau. Eerst vooral free lance werkend in Engeland, mede door zijn huwelijk met celliste Jacqueline du Pré,, eerst her en der gasterend, daarna vast o.a. bij het Orchestre de Paris (1975-1989), in Chicago vanaf 1991 en tenslotte bij de Duitse Staatsopera in Berlijn sinds 1992. Maar hij trad bijvoorbeeld ook in Bayreuth op. Tal van opnamen leggen van dat alles getuigenis af. De man moet over een tomeloze energie en enorme ambitie beschikken. Maar hij is ook idealist, zoals bijvoorbeeld blijkt uit zijn oprichting van het Palestijns-Israëlisch verzoeningsorkest. Bij dat al raakten zijn incidentele optredens als pianist in de pure routine.
Niettemin geeft hij sinds enige tijd weer recitals en streeft hij blijkbaar naar een come-back als pianosolist. Dit dvd album geeft daar ook duidelijk blijk van. Zo is hij ineens de eerste die al Beethovens pianosonates tussen 17 juni en 6 juli 2005 in ‘zijn’ Staatsopera op de overdekte orkestbak ‘live’ in beeld en geluid liet registreren met Andy Sommer als beeldregisseur. Bij die gelegenheid speelde hij de werken gelukkig niet in chronologische volgorde, zodat de nodige variatie optreedt tussen vroege-, middenperiode- en late Beethoven. In hoeverre het goede, toegevoegde beeld meerwaarde biedt, is aan de kijker/luisteraar ter beoordeling. Vooral voor pianisten zal de mogelijkheid om een grootmeester in close-up op de handen te kijken veel aantrekkelijks hebben.Vergeleken met die oude cyclus is de pianist hier bedachtzamer geworden, streeft hij minder naar extremen van tempo. Maar hij is ook wat minder spontaan, eerder bedachtzamer zonder een nadrukkelijk persoonlijk stempel op de muziek te drukken. Best een bewonderenswaardige prestatie toch van de inmiddels 63-jarige.
Voor velen zullen de vijfde en zesde dvd misschien minstens zo boeiend zijn. Deze bevat in Chicago in het Symphony Center opgenomen gedeelten van meesterklassen met als deelnemers David Kadouch, Saleem, Abboud Ashkar, Lang Lang, Shai Wosner, Alessio Bax en Jonathan Biss. Alle zes mogen ze hun tanden zetten in één sonatedeel. Nog interessanter was mogelijk geweest als het steeds om eenzelfde deel ging, maar het voordeel nu is meer variatie. Het boeiendst zijn natuurlijk Barenboims commentaar, uitleg en aanwijzingen en hoe die ertoe bijdragen de vertolkingen op een hoger niveau te tillen. Van het genoemde zestal hebben eigenlijk alleen Lang Lang en in wat mindere mate Jonathan Biss de status van internationale beroemdheid bereikt. Allan Miller registreerde dat alles keurig en zo duidelijk mogelijk. Deze kijker beleefde enorm veel plezier aan de bijzondere uitgave die wat hem tegen herhaling bestand is, maar oordeel liever zelf.