HÄNDEL: GIULIO CESARE (dvd uitgaven)

 

Tegen 1720 had Händel een goede naam verworven in de Londense muziekwereld. Giulio Cesare, zijn vijfde avondvullende opera, zorgde in de Royal Academy bij de première voor een ware sensatie, deels voor de weelderige muziek met zijn blijken van bijzondere inventiviteit, maar zeker ook deels vanwege de zangkwaliteiten van de castraat Senesino en de sopraan Francesca Cuzzoni.

De geschiedenis speelt zich af in het Egypte van tijdens de heerschappij van Cleopatra en haar broer Ptolemeus. Het bezoek van Julius Caesar en de wijze waarop hij door de geslepen Cleopatra werd verleid, leveren een dramatische handeling op, terwijl de emotionele verwikkelingen sterk tot uiting worden gebracht door de componist die hier op de toppen van zijn kunnen presteert. De glans van het werk wordt mede geïllustreerd door een dubbelorkest (waaronder een podiumorkest met violen con sordino, theorbe, harp en concertante viola da gamba) voor Cleopatra’s bekende ‘V’adoro, pupille’.

In augustus 2013 is een Vergelijkende Discografie aan deze opera gewijd. Maar omdat daar niet alle dvd opnamen aan de orde waren, hier een extra stukje om de beeld + geluid versies die meer kunnen bieden dan de geluidsopnamen alleen eens nader te behandelen. 

Ondanks aantrekkelijke zangers als Janet Baker kunnen we beter meteen de studioproductie van Charles Mackerras vergeten omdat er (nog) niets ‘authentieks’ aan is, recitatieven en aria’s zijn geschrapt of bekort, de rol van Sextus is geschrapt en veel van de Caesar getransponeerd klinkt.

Met de volgende uitgave van William Christie zijn we een stuk verder in de goede richting. Of men helemaal gelukkig is met de als zo vaak omstreden regie van David McVicar daargelaten: verder is in de meeste opzichten sprake van een succes. Hier richt de aandacht zich eerder op de sexy Danielle de Niese als Cleopatra (die in het bonusgedeelte ruim twintig minuten aan het woord is). Haar inbreng is in alle opzichten nogal spectaculair.

Gelukkig doet Sarah Connolly als Caesar in vocaal opzicht, versieringen en al, stilistisch noch vocaal-praktisch veel voor haar onder. Fijnzinnig is de ontroerende Cornelia van Patricia Bardon, bekommerend de Sesto van Angelika Kirchschlager. De jonge countertenor Christophe Dumaux is als een over het paard getilde Tolomeo en Christopher Maltman een boosaardige Achilles.

Met Richard Hickox belanden we niet alleen in Australië, maar door toedoen van de Mexicaanse regisseur Franciso Negrin ook in een wereld waarin de antieken wat vermengd raken met het hedendaagse en het orkest is gewoon modern. Er wordt ook een echte choreografie gebruikt en we zien Yvonne Kenny als Cleopatra quasi naakt in een bad met ezelinnenmelk. Voor de rest is ze de ondanks een teveel aan vibrato uitblinkster naast een dito Caesar van de lyrische counter Graham Pushee in een verder matige bezetting. Aan de stijlvol opererende dirigent ligt het niet. Elizabeth Campbell is een vrij schrille Sesto, Rosemary Gunn is een nogal ontnuchterende Cornelia, maar Stephen Bennett wel weer een fraaie Achilles.

Ook nogal teleurstellend is wat we uit Barcelona te horen krijgen. Regisseur Wernicke haalt er aria’s uit Rinaldo, Orlando en Tolomeo bij, een zingend afgehakt hoofd en zelfs een krokodil. Michael Hofstetter schijnt ervan de houden dusdanig snelle tempi te kiezen dat zijn zangers vrijwel buiten adem raken. Binnen hum mogelijkheden zorgen Flavio Oliver (Caesar) en Elena de la Merced (Cleopatra) voor een net acceptabele invulling van hun rollen. Het is Ewa Podles als Cornelia die hier de beste prestatie levert.

De waardering voor de verklanking onder Craig Smith met een nauwelijks barokgeoriënteerde Staatskapel uit Dresden staat of valt met de acceptatie van de regie van Peter Sellars die het werk neerzet als de confrontatie tussen een Amerikaanse president en een Arabische potentaat. Maar er zijn meer ongerijmdheden zoals de introductie van een breakdancer: Drew Minter als Tolomeo; Susan Larson als Cleopatra zien we met een rastapruik en in bikini. Maar in hoeverre de zangers zich vernederd voelden, ze prestarren over het geheel zeer goed.Ondanks wat teveel vibrato is Larson een fraaie Cleopatra, Lorraine Hunt een zeer overtuigende Sesto, Mary Westbrook-Geha een glorieuze Sesto.

Als we naar het Denemarken van Lars Ulrik Mortensen gaan, komen we opnieuw regisseur Negine tegen met al diens plussen en minnen. Een modernistische benadering met elementen van het oude Egypte is de opzet. Logisch richt de aandacht zich hier vooral op Andreas Scholl in de titrelrol. Hij beschikt niet over een al te grote stem, maar zingt stijlvol en secuur. Maar ook de Cleopatra van Inger Dam-Jensen is erg fraai in haar geëmotioneerde ernst. Tuva Semmingsen is een kristalheldere Sesto, Christopher Robson presteert matig in vocaal opzicht, maar acteert goed als Tolomeo. Mortensen dirigeert met veel inzicht vanachter het klavecimbel. Zo kwam een misschien niet al te dramatische, maar wel mooi consistente verklanking tot stand.

Van de altijd zeer geëngageerde Emmanuelle Haïm is altijd wel wat bijzonders te horen en dat is ook hier het geval. Ze beschikt om te beginnen over een voortreffelijk, ervaren en in barokrepertoire gespecialiseerd eigen orkest en over een sterk stel acterende zangers. De gekozen tempi zijn vrijwel ideaal, de frasering is zeer verzorgd en het klavecimbelaandeel in de recitatieven goed afgewogen. Voorop bij de zangers Natalie Dessay als met veel technische en expressieve blijken uitgeruste Cleopatra. Als Caesar toont Lawrence Zazzo zich een gelijkwaardige, echt keizerlijke partner. Verder zien en horen we Isabel Leonard als een vurige, geïnspireerde Sesto. Een vrij onverwacht hoogtepunt is de aria in g ‘Se pietà di non me senti’ van Cleoptra aan het eind van de tweede akte.

De regie van Laurent Pelly geeft het geheel werkelijk het aanzien van het oude Egypte.

 

Conclusie

 

Feitelijk is het erg simpel: kies de laatst verschenen opname van Haïm met die van Smith en Mortensen als goede reserve.

 

Dvdografie

 

Händel: Giulio Cesare in Egitto HWV 17. Janet Baker, Valerie Masterson, Sarah Walker, Della Jones, James Bowman, John Tomlinson met het Ensemble van de Engelse Nationale opera o.l.v. Charles Mackerras. Regie: John Copley. ArtHaus 100.308 (dvd 41’49”). 1984

 

Händel: Giulio Cesare in Egitto WWV 17. Yvonne Kenny, Graham Pushee, Andrew Dalton, Elizabeth Campbell Rosemary Gunn e.a. me het Ensemble van de Australische Opera Sydney o.l.v. Ricard Hickox. Regie: Peter Butler. EuroArts 205359-9 (2 dvd’s, ……). 1994

 

Händel: Giulio Cesare in Egitto HWV 17. Flavio Oliver, Elena de la Merced, Ewa Podles, Maite Neaumont, Jordi Dominèech met het Ensemble van het Liceo theater Barcelona o.l.v. Michael Hofstetter. Regie: Herbert Wernicke. TDK DVWW OPGCES (2 dvd’s, 3u.08’36”). 2004

 

Händel: Giulio Cesare in Egitto HWV 17. Sarah Connolly, Angelika Kirchschlager, Danielle de Niese, Christopher Maltman e.a. het het Orkest van de Age of enlightenment en het Glyndebourne koor o.l.v. Wiliam Christie; regie: David McVicar. Opus Arte OA 0950 D (3 dvd’s, 5u. 06’46”). 2005

 

Händel: Giulio Cesare in Egitto HWV 17. Susan Larson, Mary Westbrook-Geha, Lorraine Hunt-Lieberson, Jeffrey Gall met de Staatskapel Dresden o.l.v. Craig Smith. Regie: Peter Sellars. Decca 071-408-9 (2 dvd’s, 5u. 02’04”). 2005

 

Händel: Giulio Cesare in Egitto HWV 17. Inger Dam-Jensen, Andreas Scholl, Randi Stene, Tuva Semmingsen met Concerto Kopenhagen o.l.v. Lars Ulrik Mortensen. Regie: Franciso Negrin. Harmonia Mundi HMD 99.090008/9 (2 dvd’s, ……). 2005

 

Händel: Giulio Cesare in Egitto HWV 17. Natalie Dessay, Lawrence Zazzo, Isabel Leonard, Nathan Berg, Dominique Visse, Lawrence Zazzo met het Parijs’ Operakoor en Concert d’Astrée o.l.v. Emmanuelle Haïm. Regie: Laurent Pelly. Virgin 070-9399-9 (2 dvd’s, …..). 2011