Humperdinck: Hans en Grietje. Adrian Eröd (b., Peter, bezembinder), Janina Bächle (ms., Gertrud), Daniela Sidram (ms. Hans), Ileana Tonca (s., Gretel), Michaela Schuster (ms., heks), Annika Gerhards (s., Zandmannetje, Dauwfee) met koor en orkest van de Weense Staatsopera o.l.v. Christian Thielemann. EuroArts 207.2988 (1u., 53”). 2015
Zomer 2017 geeft het Nationaal Jeugdorkest met een stel zangers op verschillende openlucht locaties voorstellingen van Humperdincks Hans en Grietje. Aanleiding genoeg om een aandacht te besteden aan dvd en cd opnamen van deze opera.
Nadat hij had gestudeerd in Keulen en München, won Engelbert Humperdinck een prijs die hem staat stelde om in 1879 naar Italië te reizen. Daar viel hij onder de betovering van Wagner die in het mediterrane klimaal aan het herstellen was en die bezig was met Parsifal. Wagner nam Humperdinck onder zijn hoede. Na Wagners dood probeerde Humperdinck zij (met gedeeltelijk succes) als onafhankelijke componist te profileren.
Zijn Sprookjesopera Hänsel und Gretel in drie aktes begon op wens van zijn zuster om iets voor haar kinderen te schrijven als bewerking van vier door zijn vader geschreven kinderliedjes, maar eindigde als een van de populairste opera’s, ooit geschreven en haast onlosmakelijk verbonden met Kerstmis.
De eerste opvoering, gedirigeerd door Richard Strauss, vond plaats in Weimar op 23 december 1893 en sindsdien is deze in meer dan twintig talen vertaalde opera met grote regelmaat op de planken gezet. In 1923 was het de eerste opera die door de radio werd uitgezonden. De ongekunstelde charme van Duitse volksliedjes, gecombineerd met een Wagneriaanse orkestrale pracht brengen de natuurlijke en bovennatuurlijke werelden mooi tot leven en de tussenspelen van de heksendans (met iets van Wagners Walkürenritt en Droom pantomime als orkestrale hoogtepunten.
Het verhaal is uiteraard gebaseerd op het sprookje van Hans en Grietje van de gebroeders Grimm en gaat over een jongen en een meisje die tijdens het plukken van aardbeien in het bos een huisje van peperkoek aantreffen. De bewoonster van dat huisje is een heks en zij wil de kinderen opnemen in haar verzameling snoepgoed, maar wordt daarin door hun vindingrijkheid gedwarsboomd. Onderliggende thema’s zijn de armoede van de ouders van de kinderen, ontbering, een kwaadaardige schoonmoeder en Duits nationalisme. Toch zorgt de partituur van Humperdinck ervoor dat de opera een met marsrepen beklede attractie blijft.
De eerste dvd opname van Hans en Grietje gaat terug tot een verfilming van de productie in regie van August Everding in Wenen met Georg Solti als dirigent (DG 073-4110) uit 1981. Een versie die enigszins doet denken aan Ingmar Bergmans verfilming van Mozarts Zauberflöte. Een tweede komt uit Zürich met Franz Welser Möst in 1999 als dirigent (TDK DV-OPHUG) en een derde en tot voor kort beste van Michael Hofstetter uit Dresden (Euro Arts 205-5888). Daar komt nu deze tweede Weense voorstelling van Christian Thielemann bij.
Daarvoor werden regisseur Adrian Noble en decorontwerper Anthony Ward naar Wenen gehaald wat zorgde voor een heel passende setting. Deze begint met een Kerstviering in een gezin van vader, moeder en vier kinden plus een oma die zich rijkelijk tegoed doet aan sherry.
De vader begint met een vertoning van beelden met een toverlantaren. Nadat het gezelschap is vertrokken, zien we Hans en Grietje die verder spelen met die toverlantaren, het toneel opkomen en door het raam kijken. Daar zien ze het interieur van Peters bezembinderij, waarna de opera echt begint. De diverse scènes zijn deels gevat in een rond kader om een idee te geven van beelden door door de laterna magica worden geprojecteerd.
Het huisje van peperkoek is vervangen door een geel/witte cake, bedekt met een laagje witte marsepein
Ook hier weer worden de kinderen door volwassenen gespeeld. Dat kan een probleem zijn, maar de jongensachtige Daniela Sindram en de charmante Ileana Tonca brengen het er goed van af meteen in de eerste akte. Gretels aria ‘Ein Männlein steht im Walde’ klinkt heel treffend en het dansduet ‘Brüderchen, komm’ tanz mit mir’ lukte heel vrolijk.
Janina Bächle blijkt een geweldige Gertrud te zijn, maar de goede Adrian Eröd overdrijft Peters beschonken toestand enigszins.
In de tweede akte wordt de sfeer duisterder als de kinderen in het bos verdwalen. Het avondgebed is heel mooi gefraseerd door dirigent en orkest met een amusant geprojecteerd beeld van een slaperig mannetje-op-de-maan. Een ladder om naar de hemel te klimmen in de Droom pantomime ontbreekt, maar in plaats van de veertien engeltjes zien we een stel kinderen met luchtballonnen en de beide sprookjeskinderen in een triomfwagen. Die scène en het daaraan voorafgaande lied van het zandmannetje Abendsegen wordt heel mooi door door Annika Gerhard gezongen, maar ontbreekt het misschien wel enigszins aan magie.
Maar dan hebben we nog niet de angstaanjagend bebrilde heks van Michaele Schuster met haar licht krakende stem genoemd. Haar rit door de wolken op een bezemsteel had fraaier in beeld gebracht kunnen worden. Gelukkig maakt ze geen karikatuur van haar rol. Tot slot geldt in deze productie natuurlijk eind goed, al goed. Dat Christian Thielemann veel Wagnerervaring heeft, is hoorbaar.
De videoregie van Agnes Méth is ook alweer heel geslaagd.
Zo werd dit een van de aantrekkelijkste dvd opnamen van Hans en Grietje met eigenlijk alleen Hofstetter (Euro Arts 205-5888) en Jurowski (EMI 206.308-9) als grote rivalen.
Misschien is het nuttig om hier ook nog even de cd opnamen de revue te laten passeren. De oudste van Karajan (EMI 567.061-2, Naxos 8.110897/8) heeft geenszins aan waarde ingeboet, die van Pritchard (Sony S2K 96455) wel. Cluytens (EMI 565.661-2) klinkt wat verouderd, Eichhorn (Eurodisc 610.266) stelt licht teleur, Colin Davis (Philips 438.013-2) zal moeilijk leverbaar zijn, Hoff (MDG MDG 909-1837-6) is een onbekende grootheid. Waarschijnlijk is men met Runnicles (Teldec 4509-94549-2) het beste af.