MOZARTS COMPLETE OPERA’S OP DVD UIT SALZBURG

 

Voor het eerst zijn de 22 opera’s die Mozart tussen 1767 (Die Schuldigkeit des ersten Gebots KV 35) en 1791 (La Clemenza di Tito KV 621) in beeld + geluidvorm handzaam in een doos op chronologische ontstaansvolgorde bijeen gebracht. Vooral wat de vroege opera’s tot L’Oca del Cairo betreft is zo meteen voorzien in premières in deze vorm. Decca en DG verdeelden de buit en lieten één werk over aan TDK.

Verreweg het meeste materiaal is te danken aan het gigantische project van de Salzburger Festspiele 2006. Titus dateert al uit 2003. De ORF TV zond een aantal uitvoeringen rechtstreeks uit, Figaro was hier afgelopen zomer te zien via het ZDF.

 

Voor de statistiek

Waarom gaat het precies bij dit M22 project? Om Mozarts 22 opera’s op 33 cd’s met in totaal 51 uur muziek, zo men wil in surround sound, op 16:9 beeldformaat, uitgevoerd door 113 zangers, 7 koren, 12 orkesten, 16 dirigenten en 14 regisseurs. Alles verdeeld over 8 locaties. Dat alles voor de officiële winkelprijs van €449,50.

Naar de eisen van nu zijn al deze opera’s thans dus in beeld en geluid uitgebracht waardoor ze een goed modern alternatief vormen met dat onderdeel uit Philips’ Complete Mozart Edition, waarin bovendien de uitvoeringen nogal een sterk wisselend niveau hadden.

 Een extra

Voor een echte verrassing zorgde de Israëlische Chaya Czerniwicz die niet alleen een poging ondernam om Zaide te voltooien, maar die dat stuk met een door haar bedachte tegenhanger Adama aanvulde. Vroeg Mozartiaanse klanken vermengd met elektronische ruis- en gromtonen.

Zo bezien had men in de volledigheidsdrang ook wel Pantalon und Colombine,  een pantomime KV 446/416d (1783), het  voor Parijs geschreven ballet Les petits riens KV Anh.10/299b (1778) en Thamos König von Ägypten  KV 345 (1774) kunnen integreren.

 Coproductie en samenwerking

De meeste werken zijn nieuw op het toneel gebracht, maar er is  één echte coproductie bij als feest der herkenning al meteen wanneer het doek zichtbaar wordt: Die Zauberflöte uit Amsterdam met de decors van Karel Appel en in de regie van Pierre Audi.

Voor andere, meest kleinere producties rukten mensen van buiten aan. Voor Mitridate de enthousiaste Musiciens du Louvre van Minkowski, voor Lucio Silla de lieden van Teatro La Fenice, voor Betulia liberata een ensemble uit München, voor Il re pastore het Balthasar Neumann ensemble, voor Ascanio in alba Mannheimers, voor Il sogno di Scipione Klagenfurters en voor Lo sposo deluso een team uit Klagenfurt.

 Bekend probleem: de regie en aankleding

Modernisering, actualisatie zijn vrijwel steeds de rigueur bij de operaproducties de afgelopen tijd. Het regietheater viert al jaren hoogtij met niet zelden provocerende en nogal vervreemdende resultaten. De muziek en de uitvoering daarvan lijkt soms haast bijzaak, zo trekken de merkwaardig juist vaak minimalistische  of fel verlichte witte, of juist schemerachtig duisterde decors de aandacht. Verdiepingen hoge, kale betonnen fabriekshallen zijn geen uitzondering. Ook elders zijn de ruimtes meest leeg, vrijwel zonder attributen. Veel van de oorspronkelijk bedoelde achttiende eeuwse intimiteit en warmte gaat zo verloren bij deze kil aandoende beelden.

Het ergst is wat Stefan Herheim met eigenzinnige ingrepen met Die Entführung. Hij liet zelfs de tekst niet ongemoeid en introduceerde enerzijds gevloek en kroegtaal, maar anderzijds ook een mooi sonnet van Shakespeare. Curieus voor een keer, maar absoluut niet geschikt voor de nodige herhalingen.

De werken lijken zich ook wat de kostuums betreft vrijwel steeds in de twintigste eeuw of in het heden af te spelen.

In Così spelen de gelieven tijdens de ouverture badminton, La finta giardiniera begint hoopvol in achttiende eeuwse omgeving met bijpassende kledij, maar wordt dra verplaatst naar het interieur van een groothandel in tuingereedschap. De Entführung begint tijdens de ouverture al met symbolische beelden, overgaand in een kort optreden van een vrijwel naakte man en vrouw. In Don Giovanni missen we node de beddenwinkel die onlangs in Amsterdam voor opwinding zorgde Enzovoorts.

Aan het hel verlichte, langzaam draaiende decor met veel verrassende doorkijkjes en tableaux vivants vol schaars geklede veroveringen en feestgangers die ineens tot leven komen in die opera valt best plezier te beleven; dat wil men best nog eens beleven omdat het wat veel is voor slechts één kennismaking. Ook de jonge inderdaad engelachtige cherubijn als pendant van Cherubino die soms letterlijk door het beeld fietst, is een aardige vondst in het bescheiden ogende trappenhuis waarin Figaro zich afspeelt. Maar al die verrassingseffecten zijn waarschijnlijk snel uitgewerkt.

Vooral oudere operaliefhebbers, gewend aan een aankleding die past bij de ontstaanstijd en de handeling, zullen het er moeilijk mee hebben. Jongeren zijn er inmiddels aan gewend.

 Behoorlijk tot hoog muzikaal niveau

Die vaak gewilde uiterlijkheden staan in tamelijk fel contrast met de muzikale prestaties. Over de hele linie wordt blijk gegeven van een goed begrip van de juiste Mozartstijl, versieringen incluis. Vooral in de vroege werken treffen we veel onbekende, maar door de bank genomen heel goed optredende jonge solisten aan.

Als echt bekenderen zien en horen we Miah Persson aan als Sifare in Mitridate, Marijana Mijancovic als Giuditta in Betulia liberata, Veronica Cangemi als Lucio Cinna in Lucio Silla, Elina Garanca als Annio in Titus, waarin we ook Röschmann als Vitellia tegenkomen. Tevens nam laatstgenoemde ook de gravin in Figaro voor haar rekening. In datzelfde werk zien en horen we ook de in Oostenrijk furore makende Anna Netrebko als kittige Susanna, Marie McLauglin als Marcellina. Daarnaast is het goed oude bekenden en veteranen aan te treffen, zoals Véroniqe Gens als Arminda in La finta giardiniera, Magdalena Kozena als Idamante in Idomeneo, Christine Schäffer als verrassend goede Donna Anna in Don Giovanni zowel als markante Cherubino in Figaro.

En dan zijn daar wat oude(re) rotten als Thomas Hampson, een geweldige Giovanni, d’Arcangelo zowel als Figaro als in de rol van Leporello, John Mark Ainsley als sultan Soliman in Zaire, Robert Lloyd als commendatore, Christian Gerhaher als Papageno. Voor een echte verrassing zorgt de 66-jarige Helen Donath als het kittige kamerkatje Despina. Globaal gesproken voldoen vrijwel alle solisten heel goed; het is alleen niet steeds een genoegen hun  transpirerende gezichten in close-up te zien.

Alle deelnemende orkesten en zeker de kleinere hebben veel opgestoken van de zogenaamde authentieke uitvoeringspraktijk. Vooral Marc Minkowski (in Re di Ponto), Roger Norrington (Idomeneo) en Ivor Bolton (met de Entführung) leveren een verrassend spirituele inbreng. Over de tempi die Harnoncourt pleegt aan te houden, wordt al decennia verschillend gedacht.

 Klank- en beeldregie

Op de klankregie valt over het geheel niet zoveel aan te merken. Soms valt het oude euvel van een ten opzichte van het orkest te sterk naar voren gehaalde solstem op, maar het klankbeeld is behoorlijk homogeen en geloofwaardig. Details uit de orkestbak zijn sowieso moeilijk waarneembaar.

Het moet met beperkte mogelijkheden werkend tijdens live opvoeringen niet makkelijk zijn geweest om in het algemeen tot zo’n goed beeld in totaliteit en in detail te komen als hier. Maar de her en der opererende Brian Large kent natuurlijk het klappen van de zweep. Omdat men meestal materiaal kon verzamelen uit een aantal opvoeringen, kon men op reserves terugvallen. Daardoor verloopt de beeldregie doorgaans naadloos.

 Flankerend materiaal

Voor de eindmontage en de ondertiteling in de gangbare vier talen had men tijd nodig; zo bezien is het eindproduct toch nog netjes snel klaar. De begeleidende boekjes zijn nogal summier met wat foto’s, een index van de fragmenten met speelduur en een meest nogal musicologische inleiding. Dankzij de ondertiteling was het niet nodig om de gezongen teksten ook nog af te drukken.

 Conclusie

Door de bank genomen is het M22 project een heel geslaagde onderneming. Het grootste belang schuilt in de beschikbaarstelling van Mozarts vroege opera’s. Bij de regie opvattingen kunnen vaak vraagtekens worden geplaatst, in muzikaal opzicht is het resultaat bevredigend tot uitstekend. Wie terecht opziet tegen de forse investering voor het totaal kan wachten tot zomer 2006 wanneer de 22 delen los verkrijgbaar zijn om een kritische keuze te maken..

 

DISCOGRAFIE

Die Schuldigkeit des ersten Gebots

 

Gerechtigkeit              Michiko Watanabe

Barmherzigkeit           Cordula Schuster

Weltgeist                    Christiane Karg

Christgeist                  Bernhard Berchtold

Christ                          Peter Sonn

 

Apollo et Hyancinthus

 

Oebalus                      Maximilian Kleiner

Melia                           Christiane Karg

Hyacinthus                 Jekaterina Tretjakova

Apollo                          Anja Schlosser

Zephyrus                    Astrid Monika Hofer

Priester                       Norbert Steidl

 

Mozarteum orkest Salzburg o.l.v. Josef Wallnig

Regie: John Dew

Decors: Heinz Balthes

Kostuums: José-Manuel Vázquez

Grote universiteitsaula, 24-28 augustus 2006

 

DG 073-4253

 

Bastien und Bastienne

 

Frank                                      Alfred Kleinheinz

Buff                                         Radu Cojocariu

M. Vogelsang/Bastien            Bernhard Berchtold

Mel. Silberklang/Bastienne     Evmorfia Metaxaki

Mm. Herz/Bastienne 2           Aleksandra Zanojska

 

Junge Philharmonie Salzburg o.l.v. Elisabeth Fuchs.

Regie, decors en kostuums: Thomas Reichert

 

Marionettentheater Salzburg, 30 juli – 6 augustus 2006

 

La finta semplice

 

Rosina                                    Malin Hartelius

Don Cassandro          Josef Wagner

Don Polidoro              Matthias Klink

Giacinta                      Marina Comparato

Ninetta            Silvia Moi

Fracasso                    Jeremy Ovenden

Simone                       Maljenko Turk

Auctoritas                   Marianne Hamre

Dark Rosina               Anna Tenta

 

Camerata Salzburg o.l.v. Michael Hofstetter.

Regie: Joachim Schlömer

Decors, kostuums: Jens Kilian

Residenzhof Salzburg, 18 juli – 13 augustus 2006

 

DG 073-4244

 

Mitridate, re di Ponto

 

Mitridate                      Richard Croft

Aspasia                      Netta Or

Sifare                          Miah Persson

Farnace                      Bejun Mehta

Ismene                       Ingela Bohlin

Marzio                         Colin Lee

Arbate                         Pascal Bertin

 

Les musiciens du Louvre, Grenoble o.l.v. Marc Minkowski.

Regie: Günter Krämer

Decors: Jürgen Bäckmann

Kostuums: Falk Bauer

Residenzhof Salzburg 21-28 augustus 2006

 

074-3168

 

Betulia liberata

 

Ozia                            Jeremy Ovenden

Giuditta                       Marijana Mijancovic

Amital                         Julia Kleiter

Achior                         Franz-Josef Selig

Cabri                           Irena Bespalovaite

Carmi                         Jennifer Johnston

 

Weens Staatoperakoor en Münchens kamerorkest o.l.v. Christoph Poppen.

Regie:  …

Decors: …

Kostuums….

Felsenreitschule Salzburg,  18 augustus 2006

 

DG 073-4248

 

Ascanio in alba

 

Venere                        Iris Kupke

Ascanio                      Sonia Prina

Silvia                           Marie-Belle Sandis

Aceste                        Charles Reid

Fauno                         Diana Damrau

Reizigers                    Christian Banzhaf en Katharina Vötter

 

Koor en orkest van het Nationaltheater Mannheim o.l.v. Adam Fischer.

Regie: David Hermann

Decors en kostuums: Christof Hetzer

Choreografie: Rosemary Neri

Landestheater Salzburg, 3-5 augustus 2006

 

073-4229

 

Il sogno di Scipione

 

Scipione                     Blagoj Nacoski

La Costanza               Louise Fribo

La Fortuna                  Bernarda Bobro

Publio                         Iain Paton

Emilio                         Robert Sellier

Soprano                      Anna Kovalko

 

Koor van het Stedelijk theater Klagenfurt, Kärntner symfonie orkest o.l.v. Robin Ticciati

Regie: Michael Sturminger

Decors, Kostuums: Renate Martin en Andreas Donhauser

Universiteitsaula Salzburg, 16-18 augustus 2006

 

DG 073-4249

 

Lucio Silla

 

Lucio Silla                   Roberto Saccà

Giunia                         Annick Massis

Cecilio                        Monica Bacelli

Lucio Cinna                Veronica Cangemi

Aufidio             Stefano Ferrari

 

Koor en orkest van het Teatro La Fenice o.l.v. Tomás Netopil

Regie: Jürgen Flimm

Decors: Christian Bussmann

Kostuums: Birgit Hutter

Choreografie: Catharina Lühr

Felsenreitschule Salzburg, 27-30 juli 2006

 

DG 073-4226

 

La finta giardiniera

 

Don Anchise               John Graham-Hall

Marchesa Onesti        Alexandra Reinprecht

Contino Belfiore          John Mark Ainsley

Arminda                      Véronique Gens

Cavalier Ramiro         Ruxandra Donose

Serpetta                      Adriana Kucerová

Roberto                       Markus Werba

 

Leden van de Salzburgse Landestheater dansgroep, Mozarteum orkest o.l.v. Ivor Bolto.

Regie: Dori Dörrie

Decors en kostuums: Bernd Lepel

Landestheater Salzburg, 18- 31 januari 2006

 

DG 073-4222

 

Il re pastore

 

Alessandro                 Kresimir Spicer

Aminta            Annette Dasch

Elisa                           Marlis Petersen

Tamiri                         Arpiné Rahdjian

Agenore                      Andreas Karasiak

 

Balthasar-Neumann ensemble o.l.v. Thomas Hengelbrock.

Regie: Thomas Hengelbrock

Decors en kostuums: Mirella Weingarten

 

DG 073-4225

 

Abendempfindung

 

Zangeres                    Ann Murray

Toneelspeelster         Marianne Hamre

Danser                                   Graham Smith

 

Lo sposo deluso, L’oca del Cairo

 

Bocconio Papparelli   Josef Wagner

Eugenia                      Marisa Martins

Don Asdrubale           Jeremy Ovenden

Pulcherio                    Matthias Klink

Bettina            Silvia Moi

 

Koor van het Ludwigsburg festival en Camerata Salzburg o.l.v. Michael Hofstetter.

Regie: Joachim Schlömer

Decors en kostuums: Jens Kilian

 

DG 073-4250

 

Idomeneo

 

Idomeneo                   Ramón Vargas

Idamante                    Magdalena Kozená

Ilia                               Ekaterina Siurina

Elettra                         Anja Harteros

Arbace                        Jeffrey Francis

Sacerdote                   Robin Leggate

La voce                       Günther Groisböck

Nettuno                       Andreas Schlager

Koorsolisten               Barbara Fink, Alexandra Bauer, Bernd Lambauer, André Schuen

 

Salzburgs Bachkoor, Camerata Salzburg o.l.v. Roger Norrington.

Regie: Ursel en Karl-Ernst Herrmann

Decors en kostuums: Karl-Ernst Herrmann

Mozarthaus, 20-27 augustus 2006

 

Decca 074-3169

 

Zaide-Adama

 

Zaide                           Mojca Erdmann

Gomatz                      Topi Lehtipuu

Allazim                        Johan Reuter

Sultan Soliman           John Mark Ainsley

Osmin                        Renato Girolami

 

Vrouw                         Noa Frenkel

Man                             Yaron Windmüller

Vader                          Andreas Fischer

Danser                                   Paul Lorenger

Toneelspeler              Bernd Grawert

 

Madrigalisten Bazel, Mozarteum orkest Salzburg, Oostenrijks ensemble voor Nieuwe Muziek, Elektronische studio Freiburg o.l.v. Johannes Kalitzke

Regie: Claus Guth

Decors en kostuums: Christian Schmidt

Landestheater Salzburg, 15-19 augustus 2006

 

DG 073-4252

 

Die Entführung aus dem Serail

 

Konstanze                  Laura Aikin

Blonde                        Valentina Farcas

Belmonte                    Charles Castronovo

Pedrillo                       Dietmar Kerschbaum

Osmin                        Franz Hawlata

Bassa Selim               ****

Jantsjaren                   Erika Hatházi, Karinb Wieser, Erich Wessner, Josef Stangl

 

Ensemble van de Weense Staatsopera, Mozarteum orkest Salzburg o.l.v. Ivor Bolton.

Regie: Stefan Herheim

Decors en kostuums: Gotfried Pilz

Mozarthaus Salzburg, 3-10 augustus 2006

 

Decca 074-3156

 

Don Giovanni

 

Don Giovanni              Thomas Hampson

Leporello                     Ildebrando d’Arcangelo

Il commendatore        Robert Lloyd

Donna Anna               Christine Schäfer

Donna Elvira               Melanie Diener

Zerlina                         Isabel Bayrakdarian

Masetto                       Luca Piusaroni

 Ensemble van de Weense Staatsopera o.l.v. Daniel Harding.Regie: Martin KusejDecors: Martin ZehetgruberKostuums: Heide KastlerGroßes Festspielhaus Salzburg, 11-15 augustus 2006 Decca 074-3162 Così fan tutte Fiordiligi                      Ana Maria MartinezDorabella                    Sophie KochGuglielmo                   Stéphane DegoutFerrando                     Shawn MatheyDespina                      Helen DonathDon Alfonso                Thomas Allen Ensemble van de Weense Staatsopera o.l.v. Manfred HoneckRegie: Ursel en Karl-Ernst HerrmannDecors en kostuums: Karl-Ernst HerrmannGroßes Festspielhaus, Salzburg, 31 juli – 16 augustus 2006 Decca 074-3165 Le nozze di Figaro Figaro                         Ildebrando d’ArcangeloSusanna                     Anna NetrebkoGraaf Almaviva           Bo SkovhusGravin Almaviva         Dorothea RöschmannCherubino                   Christine SchäferMarcellina                   Marie McLaughlinBartolo                        Franz-Josef SeligBasilio                         Patrick HenckensDon Curzio                 Oliver RingelhahnAntonio                       Florian BoeschBarbarina                    Eva LiebauCherubijn                    Uli Kirsch 

Ensemble van de Weense Staatsopera o.l.v. Nikolaus Harnoncourt.

Regie: Claus GuthDecors en kostuums: Christian SchmidtChoreografie: Ramses SiglGroßes Festspielhaus Salzburg, 22-26 juli 2006 DG 073-4245 Die Zauberflöte Sarastro                     René PapeTamino                       Paul GrovesPamina                       Genia KühmeierPapageno                   Christian GerhaherPapagena                   Irina BespalovaiteKoningin der nacht     Diana Damrau3 dames                     Inga Kalna, Karine Deshayes, Ekaterina Gubanova3 knapen                     leden van de Wiener SängerknabenSpreker, 1e priester   Franz Grundheber2e priester                  Xavier Mas3e priester                  Michael AutenriethMonostatos                 Burkhard Ulrich1e geharnaste            Simon O’Neill2e geharnaste            Peter Loehle 

Ensemble van de Weense Staatsopera o.l.v. Riccardo Muti.

Regie: Pierre AudiDecors            : Karel AppelKostuums: Jorge JaraGroßes Festspielhaus Salzburg, 29 juli – 4 augustus 2006 Decca 074-3159 La clemenza di Tito 

Tito                             Michael Schade

Sesto                          Vesselina Kasarova

Vitellia                         Dorothea Röschmann

Annio                          Elina Garanca

Servillia                       Barbara Bonney

Publio                         Luca Pisaroni

 

Ensemble van de Weense Staatsopera o.l.v. Nikolaus Harnoncourt.

Regie: Martin Kusej

Decors: Jens Kilian

Kostuums: Bettina Walter

Felsenreitschule Salzburg, augustus 2003

 

TDK DVWW-OPCLETI

 

Voorhanden dvd alternatieven

Te beginnen met Mitridate waren al de meeste opera’s van Mozart in beeld en geluid op dvd voorhanden. Hier een inventaris, peildatum februari 2007. Waar meer opnamen van eenzelfde werk voorhanden zijn, worden deze in volgorde van voorkeur vermeld:

 

Mitridate

Lyon, Guschlbauer. EuroArts OA 2053609.

 

Idomeneo

Glyndebourne, Haitink.Warner 505467-39222-9.

Glyndebourne, Pritchard. ArtHaus 101.109.

 

Die Entführung aus dem Serail

München, Böhm. DG 073-020-9

Florence, Mehta. TDK DV-OPEAD

Stuttgart, Zagrosek. ArtHaus 100.178.

 

Don Giovanni

Keulen, Conlon. ArtHaus 100.020

Glyndebourne, Kreizberg. Warner NVC 0630-14015-2

Wenen, Karajan. Sony SVD 46383

Wenen, Muti. TDK DVW-OPDG

Madrid. Pérez. Opus Arte OA 0958D

 

Così fan tutte

Parijs, Gardiner. DG 073-026-9

Glyndebourne, Pritchard. ArtHaus 101.081

La Scala, Muti. Opus Arte OA LS 3006

Mahler kamerorkest, Harding. Virgin 344.716-9

Berlijn, Barenboim. TDK DV-OPCFT

Zürich, Harnoncourt. ArtHaus 100.012

 

Le nozze di Figaro

Parijs, Gardiner. DG 073-018-9

Glyndebourne, Haitink.  Warner NVC Arts 0630-14013-2

Glyndebourne, Pritchard. ArtHaus 101.089

Lyon, Olmi. ArtHaus 100.410

Wenen, Böhm. TDK DV-CLOPNDF

Zürich, Harnoncourt. TDK DV-OPNDF

Parijs, Cambreling. Opus Arte OA 0960D

 

Die Zauberflöte

Ludwigsburg, Gönnenwein. ArtHaus 100-188

New York, Levine. DG 073-003-9

Londen, Norrington. ArtHaus 100.085

Zürich, Welser-Möst. TDK DV-OPMF

Hessen, Solti. CCDE 6005

Wenen, Toscanini (1937). BBCCO-Opus Arte OA 08850

 

La clemenza di Tito

Glyndebourne, A. Davis. ArtHaus 100.406