Penderecki: De duivels van Loudun. Tatiana Troyanos (ms. Jeanne), Andrzej Hiolsi (b., Urbain Grandier), Bernard Ladysz (bs., vader Barré), Hans Sotin (bs., vader Rangier), Horst Wilhelm (t., vader Mignon) e.a. met het Ensemble van de Hamburgse Staatsopera o.l.v. Marek Janowski. ArtHaus 101.279 (dvd, 1u, 45’02”). 1969
Van de vier opera’s die Penderecki componeerde, is De duivels van Loudun uit 1969 het bekendst. Het is een schril en luguber werk dat is gebaseerd op een dramatisering die John Whiting in 1960 als een soort psychologische studie schreef over Aldous Huxley’s boek The devils of Loudun uit 1952 over een groep zeventiende eeuwse Franse nonnen uit 1634 die in hun klooster in Loudun zogenaamd door de duivel in de persoon van de priester Urbain Grandier was bezeten als een soort psychologische studie. De beschuldiging heeft een politieke achtergrond, de duivel wordt uitgedreven, Grandier wordt het slachtoffer van valse beschuldigingen wat leidt tot een sfeer van wantrouwen en haat. Tenslotte wordt Grandier door fanaten gemarteld en op de brandstapel verbrand.
De componist zelf schreef het libretto. Motieven uit dit werk zijn gebruikt in de horrorfilm The Exorcist van Blatty uit 1973. Daarin gaat het meer om symboliek dan om de historische feiten. Het geheel in verder nog gelardeerd met sadisme, seksuele frustratie en bijgeloof als furor uternis.
De opera was een Duitse opdracht en ging in Hamburg in première; daaraan is deze opname te danken. Door de pers werd het werk niet gunstig ontvangen (de protagonisten zingen maar wat in het toneelstuk met een bescheiden partituur’.
In dit werk speelt een grote orkestbezetting met twee altsaxofoons, twee baritonsaxofoons, piano, orgel, harmonium, elektrische basgitaar, vier slagwerkers en ’nastro magnetico con scampanato; (tape).
Onder de sterke, heel goede zangers is duidelijk Tatiana Troyanos de grootste ster die met haar boterzachte mezzo intens en gefrustreerd de enige vrouwenrol zingt. Andrej Hiolsky is zowel ontroerend als opwindend door de manier waarop hij de slachtofferrol vervult. Ook Bernard Ladysz is uitstekend als Barré, de duivelsuitdrijver en het is goed de nog jonge Hans Sotin te horen als Rangier. Het relaas gaat aan het eind veel over vrees en mededogen, over intolerantie, hypocrisie en ketterij wanneer Jeanne bidt voor de ziel van Grandier.
Marek Janowski leidt het geheel als een bekwame stuurman en de uitkomst is nogal spectaculair. Het is goed mogelijk dat dit album niet meer te koop is. In een goede discotheek kan het wel worden geleend (tip voor Naxos: graag een heruitgave!) of men kan uitwijken naar de dvd versie (ArtHaus 101.279).