Prokofiev: De vurige engel. Galina Gorchakova (Renata), Sergei Leiferkus (Ruprecht), Vladimir Galusin (Agrippa), Konstantin Pluznikov (Mefistofeles), Sergei Alexashin (Faust), Vladimir Ognovenko (inquisiteur), Evgeni Boitsov (Jakob Glock), Valery Lebed (dokter), Mikhail Kit (sjouwer) e.a. met het Ensemble van de Kirov opera, St. Petersburg o.l.v. Valery Gergiev. ArtHaus 100.390 (124’, 4:3, Regio 2 en 5, geluid 2.0, regio 2 en 5). 1993
In 1990 verscheen bij DG een lang niet onverdienstelijke cd opname van deze ietwat omstreden opera met Neeme Järvi als dirigent. Omstreden vooral vanwege het feit dat bij Prokofiev teveel toegaf aan een ongewenst soort huiveringwekkende sensatiezucht. Geen wonder dat het werk zelden op het toneel wordt gebracht; reminiscenties klinken hooguit soms door in de derde symfonie. Valery Bryusovs novelle waarop het werk is gebaseerd, staat geheel in die typisch Russische traditie van het psychologisch geduide bovennatuurlijke. De handeling speelt in de Middeleeuwen op een duisternis gehuld afgelegen eiland; halfnaakte demonen met een blank gezicht en een blauwe huid sluipen daar rond en vormen een bedreiging van het menselijk bestaan. Zij kwellen de jonge Renata die is geobsedeerd door een ‘vurige engel’ in wie ze de gereïncarneerde mooie graaf Heinrich meent te herkennen. In haar door de duivel bezeten zoektocht raakt ze in contact met ridder Ruprecht en worden beiden in het verderf gestort. Hij eindigt als gezel van Faust en Mefistofeles, zij belandt na een hysterische processie in een klooster waar ze door de inquisitie ter dood wordt veroordeeld.
Wat het in wezen nogal ongeloofwaardige werk redt, is de enorme kracht van de muziek. Die opname werd in 1994 gevolgd door de een jaar eerder in het kader van de Russische operareeks van Philips door Valery Gergiev verzorgde uitvoeringen in het samenwerkende Petersburgse Marijinsky en Londense Covent Garden theater (446.078-2, 2 cd’s). De audiovisuele evenknie daarvan bracht ArtHaus uit op 1 dvd-v: 100.390. De regie is in handen van David Freeman, voor de beeldregistratie tekende de ervaren rot Brian Large.
Het gaat om een ‘live’ registratie van een opvoering onder hoogspanning. In geluidstechnisch opzicht brengt dat het nadeel met zich mee dat het orkest in de bak nogal getemperd klinkt, wat in een zo royaal georkestreerd werk een extra nadeel is, hoewel er genoeg bloedstollende momenten overblijven. Gergiev weet niet alleen de demonische, heftige momenten uit het werk meesterlijk gestalte te geven, hij laat ook de lyrischer gedeelten mooi uitkomen. Hij bouwt op pakkend wijze door de vijf aktes heen consequent aan een constant crescendo en zorgt op de hem eigen manier voor veel spanning.
De Ruprecht van Sergei Leiferkus is heel imposant, straalt fatsoen en mededogen uit en de kleine rollen zijn stuk voor stuk uitstekend bezet. Opvallend zijn vooral de waarzegster van Larissa Dyadkova, de sinistere Agrippina van Vladimir Galusin en de angstaanjagende grootinquisiteur van Vladimir Ognovenko. Maar het is toch vooral de briljante Galina Gorchakova als de schizofrene antiheldin Renata die het diepste indruk maakt met een mengeling van sterk gesuggereerde waanzin enerzijds en kinderlijke onschuld anderzijds. De schoonheid van haar stem lijkt haast in strijd met de hysterie die ze ook toont, maar al met al voert ze de kijken en luisteraar op heel doorleefde wijze binnen in een wereld van sterk psychologisch drama. Een opname die waarschijnlijk lang een fraai unicum zal blijven.