Thomas: Hamlet. Simon Keenlyside (b., Hamlet), Natalie Dessay (s., Ophelia), Béatrice Uria-Monzon (ms., koningin Gertrude), Alain Vernhes (bs., koning Claudius), Daniil Shoda (t., Laertis) e.a. met koor en orkest van het Gran Teatre del Liceo, Barcelona o.l.v. Bertrand de Billy. EMI 599.447-9 (2 dvd’s, 2u. 56’). 2003

Heel moedig heeft het jonge gezelschap Opera2day Hamlet van Ambroise Thomas op het programma genomen. Aanleiding om eens in breder muzikaal verband naar Shakespeare’s bekendste en mogelijk beste tragedie te kijken door je af te vragen: hoe komt het Hamlet niet als inspiratiebron voor veel meer opera’s diende?

In het artikel ‘Hamlet in muziek’ is in 2004 in de rubriek Fonografie muziek een reeks Hamlet composities opgesomd. Daaraan kan nog de opera Hamlet van de Australiër Brett Dean (1961) worden toegevoegd. Die ging in 2016 in Glyndebourne in première met Barbara Hannigan als Ophelia en Allan Clayton als Hamlet. Op genomen is het werk nog niet.

Maar waarom zijn er niet meer opera’s over Hamlet? Het toneelstuk uit 1602 bevat alles wat een componist maar wensen kan: krachtige figuren, poëtisch rijk materiaal, existentiële dilemma’s, wraak, moord en de beste waanzinscène ooit. Waarom greep Verdi dit gegeven niet aan?

En ook te bedenken dat Brahms op het punt stond om toneelmuziek voor Hamlet te schrijven en dat Mendelssohn, Schumann, Bizet, Berlioz, Glinka, Debussy en Respighi zich ooit schijnen te hebben afgevraagd of het thema iets voor hen was. Net als in de vorige eeuw Honegger, Maxwell Davies, Birtwistle en Cage. Maar stilte volgde, terwijl de luisteraar best in was en is voor meer Hamlet.

Zelfs Hamlet uit 1868 van Ambroise Thomas (1811-1869) is een goed voorbeeld van hoe de populariteit van een opera kan veranderen. Hij was een talentvolle pianist die de Prix de Rome compositieprijs won terwijl hij aan het conservatorium in Parijs studeerde. Behept met een behoudende geest verzette hij zich tegen Wagneriaanse vernieuwingen in de muziek; als operacomponist werd hij vooral beïnvloed door mensen als Gounod. 

In navolging van diens Roméo et Juliette en de destijds heersende populariteit schreef hij zijn Hamlet. Zijn librettisten, Jules Barbier en Michel Carré, die ook aan Faust en Mignon hadden meegewerkt, pasten de handeling an de Franse smaak en het verlangen naar een happy end aan, halveerden ongeveer het aantal figuren, voegden niet-authentieke gebeurtenissen toe en laten Hamlet leven om koning te worden. Maar tot de vijfde akte komt de essentie van de tragedie goed tot zijn recht.

Thomas mocht dan een wispelturig talent zijn, Hamlet bevat best heel mooie muziek in zijn vijf aktes, zoals de waanzinscène ‘A vos jeux mes amis…. pâle et blonde’, ‘Doute de la lumière’ en ‘O vin, dissipe la tristesse’.

Er bestaan drie opnamen van Hamlet, twee op cd en deze op dvd. Het oudst is die van Sutherland, Milnes en dirigent Bonynge uit 1982 (Decca 433.857-2), die in 1993 werd overtroffen door die van June Anderson, Thomas Hampson en dirigent De Almeida (EMI 754.820-2).

Minstens zo overtuigend is deze uitvoering uit Barcelona. Keenlyside is een geloofwaardige Hamlet en Natalie Dessay schittert in haar rol als Ophelia die met veel inlevingsvermogen en prachtige coloraturen wordt gezongen. Betere pleitbezorgers voor zijn werk had Thomas zich nauwelijks kunnen wensen.