TREURIGE TERUGBLIK

Als buitenstaander zonder directe contacten met de muziekindustrie, de importeurs en handelaars is het wat moeilijk de situatie in de klassieke cd en dvd-v wereld goed in te schatten aan het eind van 2004.

Algemeen wordt van malaise en sanering gesproken. Blijken van verschraling zijn er genoeg, maar of dat louter bezwaren met zich meebrengt is de vraag. Met name het aanbod aan materiaal uit het ijzeren repertoire is zo overdadig – met op papier vaak wel meer dan honderd opnamen van bekende, populaire werken – dat daar nauwelijks eer meer aan valt te halen. Ook het reservoir aan de belangrijkste werken die een ‘authentieke’ behandeling moesten ondergaan, is intussen behoorlijk gevuld. En de heilloze drang om werkelijk alles nog eens dunnetjes over te doen ter wille van vijfkanaals surround sound lijkt gelukkig in de kiem gesmoord omdat de luisteraar niet overtuigd kon worden van een echte verbetering. In tegendeel, het werkte averechts.

Dat een aantal van de grote multinationals verdwijnt of inkrimpt (Warner met Teldec, Nonesuch en Erato tot nul gereduceerd, Polygram met Philips in een sterfhuis, Decca zonder echte initiatieven en allen DG nog met élan, Sony zieltogend, zelfs geen aandacht meer bestedend aan de mooie CBS catalogus, RCA geminiaturiseerd) werd duidelijk. Hoe het met de fusie tussen Bertelsmann en Sony zal gaan, is nog onzeker.

Eigenlijk alleen EMI en Virgin ontplooien bij de grote, oude getrouwen nog nieuwe initiatieven. Verder wordt het beeld vooral bepaald door kleine onafhankelijken die zonder hoge overheadkosten kunnen opereren. Denk aan Channel Classics in eigen land, aan Harmonia Mundi en Hyperion. Channel Classics dat het fantastische Boedapest festival orkest van Ivan Fischer in de schoot geworpen kreeg nadat Philips afhaakte.

Dan zijn er de initiatieven van beroemde ‘platenorkesten’ uit onder meer San Francisco, Londen, Cleveland, Pittsburgh en gelukkig ook Amsterdam (nu noch Decca noch EMI van zins lijken opnamen met Jansons te maken) om in eigen beheer moois uit te geven. Wie weet of andere beroemde stedelijke orkesten dat voorbeeld volgen. Probleem daarbij is niet de productie, maar de distributie.

Dan zijn daar de mutaties en eliminaties. Bij de typische cd dirigenten is het erg stil geworden rond bijvoorbeeld Haitink, Sawallisch, Gardiner, Davis, Maazel, Barenboim, Chung en Muti; Harnoncourt vond een goed nieuw onderkomen bij RCA. Bij de solisten week onder andere Hilary Hahn uit van Sony naar DG, Hélène Grimaud van Teldec eveneens naar DG; Leif Ove Andsnes promoveerde van Virgin naar EMI.

Zoals DG vroeger doet EMI thans nuttig werk met een debuutserie waarin jonger talent zich vaak met verrassend resultaat kan profileren. Ook neemt het aantal ‘live’ opnamen hand over hand toe. Vroeger moest men daarbij ongerief in de vorm van bijgeluiden, applaus, gekuch en foutjes voor lief nemen, tegenwoordig zijn ze vrijwel niet te onderscheiden van studio opnamen en qua musiceren zelfs vaak geïnspireerder. Dat geldt niet alleen voor bijvoorbeeld de DG opnamen van Abbado en de EMI dito’s van Rattle, maar ook voor kamermuziek zoals de programma’s rond Martha Argerich.

Dat het ondanks allerlei zorgelijke berichten nog niet zo beroerd is gesteld met de jaarlijkse cd oogst, moge onderstaand lijstje illustreren. Het getuigt van beperkingen (ik heb ik tegenstelling tot vroeger toen ik beroepsmatig van ontzettend veel kon kennisnemen niet meer die mogelijkheid en kan me ook niet alles wat ik graag zou willen horen en hebben aanschaffen en dat is maar goed ook) en een zekere willekeur (niche repertoire, exoten, de uitersten van de muziekgeschiedenis, verzamel cd’s hebben niet zo mijn voorkeur), maar bevat veel aanbevelenswaardig moois.

Bartók: Vioolsonates. Tetzlaff en Andsnes. Virgin 545.668-2.

Beethoven: Pianoconcerten nr. 2 en 3. Argerich. DG 477.502-6

Beethoven: Tripelconcert; Schumann: Pianoconcert. Argerich e.a. EMI 557.773-2

Berlioz: Benvenuto Cellini. Nelson. Virgin 545.706-2

Brahms: Pianokwartet nr. 1; Schumann: Fantasiestücke. Argerich. DG 463.700-2

Debussy en Ravel: Orkestliederen. Von Otter. DG 471.614-2

Dvorak: Pianoconcert; Het gouden spinnewiel. Aimard en Harnoncourt. Teldec 8573-87630-2.

Gluck: Orphée et Eurydice. Minkowski. Archiv 471.582-2

Rachmaninov: Pianoconcerten nr. 1 en 2. Zimerman. DG 459.643-2

Schubert: Vierhandige pianowerken. Pires en Castro. DG 477.523-3

Schubert: Die Winterreise. Goerne en Brendel. Decca 467.092-2

Shostakovitch: Symfonieën nr. 5 en 9. Gergiev. Philips 475.065-2

Ysaye: 6 Solo vioolsonates. Zehetmair. ECM 472.687-2

Franse aria’s. Kozena. DG 474.214-2

Liederen van Britten, Respighi, Ravel, Schulhoff en Shostakovitch. Kozena. DG 471.581-2

Operarecital Julia Varady. Orfeo C 579.041A

Dvd-v’s

Carlos Keiber: Werken van Beethoven, Brahms, Mozart en J. Strauss. DG 074-3080 (5x)

Beethoven: De 9 symfonieën. Abbado. TDK VD-BPA 168, 825, 839 en 847

Bizet: Carmen. Kleiber. TDK DVUS-CLOPCAR

Verdi: Il trovatore. Karajan. TDK DVUS-CLOPIT