SUBCONTRABASBLOKFLUIT
Hij oogt machtig, meer dan mans (of vrouws) groot en levert imposant lage tonen: de subcontrabasblokfluit.
Zijn laagste toon is een bes van 466Hz, vlak onder de laagste toon van de cello dus. Het bereik is een octaaf en een sext. Hij wordt bespeeld door Arwieke Glas en Marco Magalhäes van het nogal internationaal samengestelde ensemble The Royal Wind Music met verder Filipa Margarida Pereira, Anna Stegmann, Karin Hageneder, Stephanie Brandt, Ruth Dyson, Hester Groenleer, Maria Martinez Ayerza, Dianne Heijstee, Eva Gemeinhardt, Kyuri Kim en Dodó Kis.
Dit dubbelsextet van blokfluiten werd in 1975 opgericht door Paul Leenhouts en concentreert zich op Engelse, Portugese, Spaanse en Italiaanse muziek uit de periode 1520-1640.
Het instrument dat de bijnaam “Big Babe” heeft, is in 1998 in samenwerking met Paul Leenhouts, de voormalig artistiek leider van het ensemble en Winfried Hackl, een klavecinist uit Oostenrijk die de kleppen maakte, gebouwd door Adriana Breukink. De fluit is van perenhout.
Er zijn intussen meerdere van deze fluiten in omloop, maar die van de RWM is de eerste ooit. Een andere is in handen van het Loekie Stardust Quartet (dat er niet meer op speelt, want dat ensemble is helaas opgeheven). De bouwster, Adriana Breukink, heeft zelf ook een exemplaar.
Op Youtube staat trouwens een filmpje waar twee van zulke fluiten worden bespeeld (die van RWM en die van Adriana Breukink): //www.youtube.com/watch?v=x52-VKWI9hg.
Het machtig ogende instrument wordt vin het ensemble voornamelijk gebruikt zoals de lage registers van het orgel worden ingezet om de klank van het ensemble dragender te maken. Het instrument verdubbelt dan ook vaak de bassen, een octaaf lager. Van zichzelf klinkt het vrij zacht, maar als de intonatie met die van het ensemble klopt, wordt het geluid als vanzelf versterkt.
Er is geen historisch origineel bekend, de fluit is in feite een uitvergroting van de contrabas in F (een kwint hoger dus), waar wel originelen van zijn. De blokfluit in Antwerpen is een basfluit in F met een extensie naar beneden van een kwart. Deze fluit is echter een stukje kleiner en slanker dan de subcontrabas die The Royal Wind Music gebruikt en de lagere noten in de extensie werden vaak alleen gebruikt om de cadensen extra laagte te geven.
Wel wordt in L’harmonie universelle van Mersenne ook melding gemaakt van een fluit met extra kleppen die soms zelfs door andere spelers werden bediend. Deze originelen zijn alleen nooit gevonden maar er hebben in ieder geval instrumenten bestaan die (bijna) zo laag zijn als de subcontrabas.
Meer informatie over The Royal Wind Music, het repertoire en de beschikbare opnamen is te vinden op www.royalwindmusic.org.
Foto's: Arwieke Glas en Marco Borggreve
Discografie
Alla dolce ombra. Lindoro MPC 0712.
A nobel noyce of musicke. Lindoro MPC 0118.
The flute-heaven of the Gods. Lindoro MPC 0119.
Del canto figurado. Lindoro 2011.
En er mundo. Lindoro 2012.