Tijdenlang stond Rossini haast uitsluitend te boek als operacomponist, maar de periode waarin hij zich met het muziektheater bezighield duurde maar betrekkelijk kort, namelijk ongeveer twintig jaar (van 1810 – 1829). Zijn loopbaan als componist duurde echter veel langer. Rossini’ eerste duidelijk dateerbare werken stammen uit 1801 toen hij negen jaar jong was en zijn laatste compositie – de mars voor militair harmonieorkest met de titel La corona d’Italia (De kroon van Italië) die was opgedragen aan Victor Emanuel II – werd 10 september 1868, twee maanden voor Rossini’s dood, opgestuurd naar minister Broglio.

Tot voor vrij kort was het grotere publiek alleen maar bekend met een klein gedeelte uit het oeuvre van Rossini en zelfs specialisten verkeerden vaak nog in onwetendheid. Behalve die opera’s, de merkwaardige Petite messe solennelle en de 6 Sonates voor strijkers sluimerde die schat. Pas sinds de laatste drie decennia is daar verandering in gekomen. De viering van ’s componisten tweehonderdste geboortedag in 1992 gaf ook belangrijke impulsen. Rossini is sindsdien op velerlei terrein erkend en een groot aantal van zijn werken werd opnieuw gepubliceerd.

Zo kwam telkens nieuwe muzikale facetten van de nog altijd fascinerende componist aan het licht. Daartoe behoren orkestwerken (ouvertures, marsen), cantates, de Messa di Gloria, vocale kamermuziek (liederen en kleine ensembles), andere kamermuziek en pianowerken. Er is muziek uit zijn jeugd, uit de periode van zijn actieve theatercarrière (vanaf 1810), uit de jaren van relatieve stilte (na 1829) en uit zijn laatste periode in Parijs (na 1855), culminerend in de Péchés de vieillesse (Zonden van de oude dag).

De pianowerken die Rossini schreef voor zijn beroemde zaterdagse Soirées die de componist met zijn tweede vrouw Olympe Pélissier zijn fascinerend op verschillende niveaus: als salonmuziek, als muzikale satire, als sociaal commentaar en natuurlijk ook vanwege het inzicht dat de componist geeft in de staat van zijn lichaam en geest gedurende de serene Indian Summer van zijn leven.

De totale verzameling ziet er als volgt uit:

Uit deze opsomming blijkt dat het om veel kort en heel divers repertoire gaat.  De banden 1-3, 11 en 14 vergen vocale solo/koorinbreng, bij band 9 gaat het om kamermuziek waaraan piano, viool, cello, harmonium en hoorn te pas komen en de banden 5-8, 10 en 12 bevatten louter pianostukken.

Dit goeddeels onbekende repertoire is in zoverre verrassend, dat we Rossini nu ook leren kennen als een muzikale duivelskunstenaar naast zijn tijdgenoten Paganini en Berlioz. Muzikale ornithologen kunnen nu de Zwaan van Pesaro nader classificeren als Witte Raaf. Als iemand die een grote liefde koesterde voor schoonheid en die geen dodenbezweerder was. Wie de vaak geestige, niet zelden dubbelzinnige titels op zich laat inwerken, denkt onwillekeurig ook aan Satie die in zijn pianowerkjes een waar andere draai aan de materie gaf. Het gaat hier om een rariteitenkabinet, een soort heerlijk banket zoals de smulpaap Rossini het graag had, maar dan samengesteld uit waardevolle kliekjes die in de keuken overbleven.

De korte bezoekjes die Rossini aflegt bij Bach en Schumann zijn zeer de moeite waard. Maar verrassend zijn bijvoorbeeld de vierentwintig riens (niemendalletjes) uit Band 12 waarbij men onwillekeurig denkt men aan Chopins Préludes; het is geen wonder dat Respighi uit deze collecties graag materiaal overnam voor zijn La boutique fantasque (Ouverture, Scène, Vivo, Tarantella, Mazurka, Scène, Kozakkendans, Valse brillante, Can-can, Andantino mosso, Valse lente, Scène, Nocturne, Galop, Finale) en Rossiniana (Capri e Taormina, Lamento, Intermezzo, Tarantella).

Rossini zelf moet een vaardige pianist zijn geweest met een licht toucher en een voorliefde voor ongebruikelijke vingerzettingen en het is wat dat betreft vreemd dat niet meer twintigste eeuwse pianisten zich tot dit repertoire voelden aangetrokken. De diversiteit en omvang van het geheel waren waarschijnlijk een belemmering en blijken ook nu nog een handicap bij het realiseren van een integrale opname omdat daar zoveel voor komt kijken.

En wanneer dat al wordt nagestreefd, kan het noodlot toeslaan. Dat gebeurde in 1974 toen de Italiaanse pianist Dino Ciani die laat in de jaren zestig vorige eeuw voor Cetra was begonnen aan zo’n reeks en al tot deel zeven was gevorderd en op 32-jarige leeftijd omkwam bij een auto-ongeluk. Hij was leerling van Cortot die op zijn beurt leerling was van de jonge Louis Diémer die door Rossini hooglijk werd gewaardeerd.

Beperken we ons tot de pianisten, dan valt op dat degenen die bezig zijn aan een volledige opname meestal per cd her in der uit de verschillende banden wat bij elkaar sprokkelen in plaats van een logische volgorde aan te houden. Giacometti doet dat gelukkig wel wat de banden 5, 6 en 12 betreft, maar smeert het overige materiaal wel uit over meerdere plaatjes. Toch is zijn opzet in dit opzicht verkieslijk boven de als willekeurig aandoende grabbelton opzet van Irmer en Sollini.

Een belangrijker verschil is dat Giacometti speelt op oude Pleyel- (1858) en Erard (1837, 1849, 1858), instrumenten uit de verzameling Beunk waar de anderen gebruik maken van moderne concertvleugels. Heel authentiek, zeker, maar niet louter van voordeel. Hij treft het karakter van deze werkjes meestal heel raak, is gevoelig voor stemmingen en waar nodig virtuoos, maar echt sprankelend klinkt het zelden.

Van de andere pianisten, bezig aan een soort totaalpakket, toont Sollini zich de robuustere, nuchterder en Irmer zich de fijnzinniger, verbeeldingsvollere vertolker. Grappig genoeg geldt datzelfde ook voor de opnamekwaliteit. In deze categorie is dus de grootste hoop gevestigd op de Duitse pianist. Geen van de drie die nu bezig zijn met een ‘complete’ uitgave van de Péchés de vieillesse geeft een volledig beeld van deze werken; dat mag ook haast niet worden verwacht. Samen komen ze op dit punt wel een eind: de pittige Sollini, de subtiele Irmer en de authentiek klinkende Giacometti; ze vullen elkaar dus prachtig aan. Nu maar afwachten of het drietal ook zangsolisten, een koor en andere instrumenten te hulp roept om het geheel echt helemaal compleet te maken. Bij Sollini lijkt het daarop.

Band 3, 9: Gedeelten. Marina de Liso en Marco Sollini. Chandos CHAN 10190.

Band 4, 10: Gedeelten. Marco Sollini. Chandos CHAN 10319.

Band 5, 8, 9, 12: Gedeelten. Alberto Portugheis. ASV CDDCA 901.

Band 4, 5, 6, 7, 8, 10, 12: Gedeelten. Stefan Irmer. MDG 6180654-2, 618.0918-2 en 6181108-2.

Band 5, 6,7,10: Gedeelten. Aldo Ciccolini. EMI 573.595-2.

Band 6, 7, 8: Gedeelten. Frederic Chiu Harmonia Mundi HMU 90.7102.

Band 9: Gedeelten. Ensemble Explorations o.l.v. Roel Dieltjens. Harmonia Mundi HMC 90.1847.

Band 1, 2, 3, 11: Gedeelten. Cecilia Bartoli en James Levine. Decca 455.513-2.