Tempoverschillen in het Adagietto van Mahlers Symfonie nr. 5

‘Adagietto’ is niet alleen een in de muziek weinig voorkomende tempoaanduiding, maar ook een voor meerdere uitleg vatbaar begrip. Het bekendste voorbeeld van een adagietto is het vierde deel voor strijkorkest en harp van Mahlers Symfonie nr. 5 uit 1902.

Dat het begrip staat voor langzaam is duidelijk (Mahler noteerde niet ‘adagietto’ maar ‘sehr langsam’ in zijn manusript), maar het zou minder traag moeten zijn dan een normaal adagio. Het metronoomgetal ligt tussen de 72 en de 80 (72-80 tellen, kwartnoten per minuut. Dat komt neer op een uitvoeringsduur rond de 7,5 minuut. Tijdens Mahlers laatste uitvoering in 1907 in St. Petersburg klokte een contrabassist zeven minuten.

Maar daar springen dirigenten sindsdien heel vrijmoedig mee om zoals onderstaand staatje laat zien. Zelfs met een tendens tot steeds trager.

Bruno Walter 7’35”

Boulez Londen 7’44”

Wyn Morris 8’13”

Mariss Jansons München 8’51”

Hartmut Haenchen, Amsterdam 8’57”

Claudio Abbado Berlijn 9’00”

Hermann Scherchen Wenen 9’06”

Hartmut Haenchen 9’08”

Jean-Claude Casadesus 9’10”

Mariss Jansons Amsterdam 9’16” 

Simon Rattle 9’32”

Georg Solti 9’42”

Günther Herbig 9’43”

Rafael Kubelik 9’44”

Daniel Barenboim Chicago 9’45” 

Evgeny Svetlanov 9’54”

John Barbirolli 9’51” 

Jaap van Zweden 9’56”

Paul Daniel 9’59”

Edo de Waart 10’01”

Adam Fischer 10’05”

Gary Bertini 10’06”

Vaclav Neumann 10’06”

Daniele Gatti 10’12”

Riccardo Chailly 10’16”

Iván van Fischer 10’26”

Bernard Haitink Parijs 10’26”

Giuseppe Sinopoli 10’28”

Daniel Harding 10’28”

Valery Gergiev 10’34”

Bernard Haitink A’dam 10’38”

Gustave Dudamel 10’45

David Zinman 10’45”

Neeme Järvi 10’46”

François-Xavier Roth 10’46”

Pierre Boulez Wenen 10’59”

Jonathan Nott 10’59’

Yoel Levi 11’05”

Leonard Bernstein Wenen 11’12”

Avi Ostrovsky 11’22’

Herbert von Karajan 11’52”

Eliahu Inbal 11’34”

Leif Segerstam 11’46”

Seiji Ozawa 11’57”

Klaus Tennstedt A’dam 12’11”

Osmo Vänskä 12’39”

Hermann Scherchen Parijs 13’04”

Bernard Haitink Berlijn 13’56”

Willem Mengelberg 14’13”

Klaus Tennstedt Londen 18’05”

Bernard  Haitink A’dam 28’10” 

 

Wat een verschillen!