Concerten voor blazers
Ook in deze sector manifesteert zich natuurlijk de authenticiteitsgolf. Juist bij blazerssoli - het meest dramatisch bij de hoorn - manifesteren zich drastische klank(kleur)- en balanswijzigingen. Vandaar een nadrukkelijke verwijzing naar deze "originelen". Met name naar Eric Hoeprich en Sabine Meyer (bassethoorn) voor het klarinetconcert, Frans Vester voor de fluitconcerten, Michel Piguet voor het hoboconcert en Hermann Baumann voor de hoornconcerten. Wat de concertante betreft, verdient vooral de Sony opname de aandacht, omdat hier wordt uitgegaan van een mooie reconstructie van het werk door Robert Levin. Van onschatbare betekenis blijft verder hors concours de opname der hoornconcerten met Dennis Brain. Zonder veel verder nader commentaar moet voor deze werken worden verwezen naar de volgende boven de middelmaat uitstekende opnamen:De snelste en handigste manier om deze werken aan te schaffen, is de aankoop van het betreffende complete album van 5 cd’s uit de Philips Mozart Edition, 422.509-2. Decente uitvoeringen, mooie opnamen, waarbij alleen het fagot- en klarinetconcert op een wat onpersoonlijke manier worden uitgevoerd. Interessant daarentegen is de Concertante symfonie, die twee keer aan bod komt. Eén keer zoals we hem kennen, de andere in een reconstructie van Robert Levin.Natuurlijk spelen de – hieronder niet vermelde – koppelingen een rol, zeker als het erom gaat doublures te voorkomen. Wie optimaal bediend wil worden, is het beste af met de vet gedrukte versies.Concertante symfonie in Es KV 297
Marriner Philips 422.509-2Vonk EMI 754.138-2Tuckwell Decca 421.393-2Holliger Philips 411.134-2
Rolla Sony Classical 44524Fagotconcert in Bes KV 191
McGill Decca 443.176-2Werba Denon CO 79281Sönstevold Caprice CAP 21411Hogne Erato 2292-45937-2Morelli DG 431.665-2
Thunemann Philips 422.390-2Walker Collins EC 1012-2 De 2 fluitconcerten in G KV 313 en D KV 314; Andante KV 315Pahud EMI 556.356-2Galway RCA 09026-68256-2Palma DG 427.677-2Nicolet Philips 442.299-2Rampal Erato 2292-45936-2Hall Pickwick CIM PC 871Grafenauer Philips 422.339-2Vester RCA RD 71.058Fluit/harpconcert in C KV 299
Galway/Robles RCA 09026-68256-2Pahud/Langlamet EMI 556.356-2Palma/Allen DG 427.677-2Hoboconcert in C KV 314
Piguet Oiseau Lyre 414.339-2Holliger Philips 411.134-2Girdwood Collins EC 1012-2Boyd ASV CDCOE 808Niesemann Capriccio 10.375Klarinetconcert in A KV 622
King Hyperion CDA 66199Hoeprich Philips 420.242-2Leister Philips 422.390-2Collins DG 457.652-2Meyer EMI 566.897-2, 556.832-2Johnson ASV CDDC 532Pay Oiseau Lyre 414.339-2De 4 hoornconcerten KV 412, 417, 447 en 495
Brain EMI 566-898-2Halstead Oiseau Lyre 443.216-2Baumann Teldec 2292-42757-2Koster Sony 53369Tuckwell Decca 410.284-2, Collins 1153-2 Lloyd Chandos CHAN 9150Thompson Naxos 8.553592Cassationen, divertimenti, serenades en dansen
Een voor velen ten onrechte wat perifeer gebied binnen Mozarts oeuvre. Met name de drie serenades voor blazers nr. 10 in Bes KV 361 (Gran Partita), 11 in Es KV 375 en 12 in c KV 388 hebben veel meer inhoud en karakter dan het genre suggereert.Datzelfde geldt voor de twee andere grote orkestserenades met de bijnamen Haffner- en Posthoornserenade. Ook de overige basiswerken in dit genre zijn hieronder opgesomd, deels weer in traditionele, deels in authentieke gedaante. De talrijke Cassationen, divertimenti, dansen en serenades zijn sinds de jaren zestig veelal in cyclische vorm (met name via Decca en Philips) ter beschikking gekomen. Veel interessants, o.a. de divertimenti en serenades voor blazers door Jack Brymer (Decca 455.794-2, 3 cd’s) en door uitvierenden als Heinz Holliger, Edo de Waart en Neville Marriner (Philips 422.505-2, 6 cd’s) is op cd verdoekt. Hieronder beperken we ons tot het wezenlijke. Serenades nr. 3 en 4 in D KV 203 ColloredoNerat Naxos 8.550413 Serenades nr. 6 in D KV 239 Serenata notturna en 7 in D KV 250 HaffnerMackerras Telarc CD 80161 Serenade nr. 7 in D KV 250 HaffnerMackerras Telarc CD 80161Rampal Sony 66270Brown Hänssler CD 98 Serenade nr. 9 in D KV 320 PosthoornMackerras Telarc CD 10108Harnoncourt Teldec 8.43083, 9031-72481-2Brown Hänssler CD 98.129 Serenade no. 10 in Bes KV 361 Gran partitaSchneider ASV CDCOE 804Marriner Philips 446.227-2Brüggen Philips 422.338-2 Serenade no. 12 in c KV 388Schneider ASV CDCOE 802 Serenade nr. 13 in G KV 525 Kleine NachtmusikOrpheus DG 439.524-2Hogwood Oiseau Lyre 411.720-2Stamp Virgin VC 790.786-2Harnoncourt Teldec 9031-72481-2 Divertimenti in Bes KV 287 en 7 D KV 205Végh Capriccio 10.271Divertimenti nr. 7 in D KV 205, 8 in D KV 290 en 17 in D KV 334
Rolla Hungaroton HRC 080 Divertimento nr. 11 in D KV 251 Nannerl septetHarnoncourt Teldec 9031-72841-2 Divertimento nr. 17 in D KV 334Végh Delos 10.153 Divertimenti KV 136-138 Salzburgse symfonieënMarriner Philips 412.269-2Koopman Erato 2292-45471-2Adagio en fuga in c KV 546
Klemperer EMI 763.620-2Marriner Philips 416.386-2Notturno voor 4 orkesten
Harnoncourt Teldec 2292.72341-2Duitse dansen, marsen
Weil Sony Classical SK 46696Marriner EMI 747.391-2Collegium aureum EMI 789.560-2Maurerische Trauermusik in c KV 477/479a
Böhm DG 413.734-2Kerksonates voor orgel en orkest
Hurford Decca 421.297-2Kamermuziek
Hier komen we op een voor de gemiddelde muziekliefhebber wat esoterisch gebied, dat meer door kenners en liefhebbers wordt betreden. Toch vormen Haydn en Mozart met hun kamermuziek ideale toegangen tot dit gedifferentieerde genre. Bij Mozart gaat het zelfs om een voor hem heel centraal domein. Hier worden muzikale juwelen geslepen, hier ook komt muziek tot een nieuw hoogtepunt. Kwantitatief domineren twee compositiegroepen dit geheel: de strijkkwartetten en de vioolsonates. Kwalitatief is echter minstens zoveel plezier te beleven aan bv. het klarinetkwintet, de piano/blaaskwintetten, de late strijkkwintetten, het eerste pianokwartet en het divertimento in Es KV 563, een verkapt strijktrio.De 6 strijkkwintetten
Dit is een vorm, waarin Mozart zonder enige concurrentie componeerde; hij ging hier dan ook nog experimenteler te werk dan elders. Een werk als het kwintet in g KV 516 mag eigenlijk niemand missen. Voor een "authentieke" uitvoering op hoog niveau tekent hier het door altist Whistler versterkte Engelse Salomon kwartet. Bij de gangbaarder vertolkingen is het ensemble van Grumiaux c.s. koploper.Van de beide pianokwartetten, moeilijk goed realiseerbare werken - vooral het eerste in g is erg de moeite waard - bestaat een heel mooie authentieke versie van Bilson Grumiaux Philips 422.511-2 (3 cd’s)Eder kwartet Naxos 8.553103/4/5 (3 cd’s)Juilliard kwartet Sony Classical 45827 (3 cd’s)Salomon kwartet Hyperion CDA 66431/3 (3 cd’s)De 2 pianokwartetten
Ax c.s. Sony 66841Schiff c.s. Decca 444.115-2Bilson c.s. Archiv 423404-2Beaux Arts trio c.s. Philips 410.391-2Curzon c.s. Decca 425.960-2Hoornkwintet in Es KV 407
Clark c.s. EMI 572.822-2Thompson c.s. Oiseau Lyre 421.429-2Tuckwell c.s. Decca 421.393-2Klarinetkwintet in A KV 622
Meyer EMI 749.398-2Hoeprich c.s. Philips 420.242-2King Hyperion CD 66199Pay Philips 422.833-2Kwintet voor piano en blazers in Es KV 452
Levine c.s. DG 419.785-2Perahia c.s. Sony Classical 42099De 4 fluitkwartetten
Grafenauer c.s. Sony 66240Robinson c.s. Vanguard 08.4001.71Kuyken c.s. Accent 48225Rampal c.s. Sony 42320Davies c.s. Virgin 259.592.231Schönbrunn ensemble Channel Classics CCS 1290Hobokwartet in F KV 370
Hammer c.s. Oiseau Lyre 421.429-2De 5 pianotrio's
Trio Fontenay Teldec 0630-12336-2 (2 cd’s)Borodin trio Chandos 8536/7 (2 cd’s)Beaux Arts trio Philips 422.079-2 (2 cd’s) Klarinettrio in Es KV 498 KegelstattStotzman c.s. Sony 57499de Peyer c.s. EMI 767.046-2Divertimento in Es KV 563
Kremer c.s. Sony 39561Gulli c.s. DG 423.289-2Grumiaux c.s. Philips 416.485-2 De 2 Strijktrio'sGrumiaux trio Philips 422.513-2De 2 Duo's voor viool en altviool
Kremer en Kaskashian DG 415.483-2De 43 vioolsonates
Naar algemeen bekend, is het domein van Mozarts vioolsonates omstreden. Sommige van de vroege werken horen niet in Mozarts catalogus thuis. Feitelijk begint de reeks met de zg. Mannheimse sonates KV 301-306, gevolgd door de als "Opus 2" bestempelde reeks, bestaande uit de sonates KV 296 en KV 376-380. Daarna komen nog vier grote sonates KV 454, 481, 526 en 547.No. 1-34
Poulet, Grumiaux c.s. Philips 422.515-2 (7 cd’s)No. 1-16
Poulet Philips 438.803-2 (2 cd’s)No. 17- 36
Zimmermann, Lonquich EMI 763.994-2 (4 cd’s) Grumiaux, Klien Philips 412.141-2 (4 cd’s) nr. 25, 28, 32, 34, 40 en 42Grumiaux/Haskil Philips 416.478-2 nr. 10, 13, 18 en 19Dumay en Pires DG 431.771-2Pianowerken, twee- en vierhandig
Hoofdschotel vormen hier de 18 sonates. Menig pianist neemt ze niet serieus genoeg. Aan virtuozen bieden ze weinig mogelijkheid tot zichzelf nadrukkelijk profileren (wat Gavrilof vorig jaar nog demonstreerde). Eschenbach maakte dat destijds ook duidelijk. Geen wonder, dat de sonates een terrein vormden voor zogenaamde specialisten. Niet zelden ontbreekt het hen echter aan techniek en diepgang. De beide reeksen van Ingrid Häbler illustreren dat. Op Philips, haar oudste opname biedt ze Biedermeyerkunst, Dresdens porselein en Salzburgs academisme in reincultuur. Haar tweede, in 1987 begonnen en nog niet afgeronde Denonreeks overtuigt ze meer, maar richt ze zich te zeer op het détail. Pommier degradeert Mozart tot een reeks rococo clichés.Een traditionele, gladde, romantische opvatting tonen ook Barenboim (EMI en Erato), Schiff, Engel en zelfs Christian Zacharias, die echter behoorlijk diep weet door te dringen in het complexe binnenleven van deze werken.Horenswaard zijn natuurlijk nog altijd de opnamen van Gieseking, die in het begin van de jaren vijftig op vrij nuchter-zakelijke, antiromantische wijze met minimaal pedaalgebruik de strijd aanbond met het romantische Mozartbeeld. Glenn Gould deed dat later nog een fors over met een deels excentrische, deels nodeloos provocerende aanpakBlijft als lichtpunt Maria Joao Pires met haar oudere Denonopnamen (1973) maar meer nog met haar succesvol afgesloten DG serie, die wat mij betreft nu de eerste keus is. Mitsuko Uchida is een geval apart. Ik heb nooit veel sympathie voor haar Mozartvertolkingen kunnen opbrengen als gevolg van een irritante gemaniëreerdheid in haar spel. Ze combineert Oosterse helderheid met Westers gevoel voor theater. Gelukkig heeft Philips heel wat Haskilmateriaal weer op cd uitgebracht.Bij de historiserende uitvoeringen onderscheiden zich vooral Bilson en Lubimof positief. Bilson bespeelt een Hammerflügel en debiteert alleen een nogal overdreven agogiek. Lubimof is op zijn best in KV 330-2. Elders is zijn voordracht ambivalenter, weliswaar vitaal, maar minder gedifferentieerd en op het mechanisch-droge af.Complete pianowerken
Häbler, Koopman, Demus e.a. Philips 456.132-2 (10 cd’s)De 18 pianosonates
Zacharias EMI CMS 753.814-2 (5 cd’s)Schiff Decca 443.717-2 (5 cd’s)Uchida Philips 422.517-2 (5 cd’s)Pires DG 431.760-2 (6 cd’s)Gieseking EMI 763.688-2 (4 cd’s)Gould Sony Classical 79501 (4 cd’s) Fantasieën in c KV 475, in d KV 397 en in c KV 396 plus andere werkenLonquich EMI CDC 754.247-26 Sonates voor piano vierhandig
Ranki, Kocsis Hungaroton HCD 11794/5Zusjes Pekinel Teldec 2292.46014-2Sonate voor 2 piano's in D KV 448
Perahia, Lupu Sony 39511Orgel solowerken
Tachezi Teldec 2292-43279-2Geestelijke muziek
Kerkmuziek schreef Mozart voornamelijk in zijn Salzburgse jaren tot 1781. Uit zijn Weense tijd dateren slechts twee grote, inderdaad maatgevende werken, de onvoltooide Mis in c KV 427 en het eveneens onvoltooide Requiem.Gemakshalve is het goed om wat de 15 Salzburgse missen, de vier Litanieën, de Vespers en wat kleinere werken te kunnen beschikken over de handzame bundeling van Peter Neumann op EMI.
Voor een keuze uit de kleinere liturgische werken - daaronder het Ave verum - kan worden gewezen op de Berlijnse opname onder Marcus Creed. Verder is natuurlijk de inbreng van Harnoncourt niet te veronachtzamen.Bij het Requiem is de vraag nog steeds, welke versie men kiest. We hebben de keus tussen de aloude Süssmayr versie, die van Franz Beyer, die van Maunder en die van Robbins Landon, welke helaas door een inadequate uitvoering en opname een interessante mislukking werd, die onmogelijk aan te raden is.Verder componeerde Mozart in Wenen slechts "Muziek voor de loge", vrijmetselaarsmuziek. Daarvan is nog weinig op cd verschenen. Daarom een verwijzing naar de complete uitvoering van Maag en de hoogtepunten onder Kertesz.