DE (MEER)WAARDE VAN KLASSIEKE MUZIEK
Is wat doorgaat voor klassieke muziek terecht superieur?
In de huidige wereld van vakjes en etiketten voel ik me om te beginnen ongemakkelijk bij het woord en het begrip ‘klassiek’ in samenhang met ‘muziek’. Klassiek dat volgens de Van Dale primair betekent ‘verbonden met de Griekse en Romeinse oudheid’, in tweede instantie ‘voortreffelijk, uitstekend, voorbeeldig in zijn soort’ en pas in derde instantie komt bij ‘de grote componisten uit de zeventiende, achttiende en vroege negentiende eeuw’ wat al meteen hevig wringt met wat we als klassieke muziek van daarna beschouwen.
Muziek van de allersentimenteelste melodieën tot de allerprimitiefste stampende ritmen daagt ons uit, of ten minste verlangt van ons dat we daarbij iets voelen. Nostalgie, schoonheid, sensualiteit, opwinding, gevaar, nieuwsgierigheid, triomf, (be)rust(ing), troost. Alleen klassieke muziek bevredigt al die eigenschappen. Soms is het effect overweldigend. Maar hoe meer we getroffen zijn door een enkel stuk van een componist, des te moeilijker is het vaak om uit te lekken precies waarom.
Via klassieke muziek kunnen we ons verbonden voelen met mensen uit vroeger tijden uit heel andere landen, culturen, klassen, met totaal verschillende achtergronden. Alleen klassieke muziek biedt de mogelijkheid daarvan op het hoogste emotionele of rationele niveau kennis te nemen. Het gaat om een boordevolle schatkamer die nog steeds wordt aangevuld.Je kunt er ook op allerlei niveaus van genieten: van de wisselende vormen, de instrumentatie, de grammatica, de syntax, de constructie, de vaak wisselende perspectieven die verschuiven van voorgrond, naar middengrond en achtergrond.
Op zijn slechtst is klassieke muziek banaal, voorspelbaar en anti-emotioneel.Deze muziek maakt ons ook bewust van de wonderen van het herscheppingsproces om haar tot klinken te brengen, boeit door de vele telkens weer andere, nieuwe manieren waarop dat vaak kan gebeuren. Stijlopvattingen evolueren immers ook. Dat alles oefent een grote fascinatie uit: alsof men een prisma licht draait en steeds nieuwe kleurcombinaties ziet.
Componist Michael Tippett zei ooit “that we are morally and emotionally enfeebled if we live our lives without artistic nourishment and in music we sense most directly the inner flow which sustains the soul”. Voor mij is muziek de tegelijk meest subtiele en meest directe, krachtigste vorm van alle kunsten in zijn vermogen om ons te stimuleren, uit te dagen, te ontroeren en ons van ons bestaan bewust te worden. Een haast oneindig scala aan gevoelens kan worden aangesproken.Ik zal de laatste zijn om te beweren dat alle klassieke muziek belangrijk is en zeker niet dat al die muziek voor mij persoonlijk van belang is. Maar ik wil er wel zoveel mogelijk zonder vooropgezette mening kennis van nemen.
Muziek is heel essentieel geweest in al mijn levensfasen en heeft me geholpen om moeilijke situaties te overwinnen. Muziek voert de gedachten naar regionen die veel verder reiken dan woorden of beelden en verleent zo meer diepte, meer perspectief.Buiten de klassieke muziek heb ik geen enkele andere muzieksoort gevonden die in staat was om zoveel betekenislagen aan het licht te brengen en zoveel onverwachte verbanden. Goede klassieke muziek raakt het hoofd, het hart en de ziel tegelijk en kan ze alle drie bevredigen. Juist in een jachtige, anoniemer geworden wereld heeft klassieke muziek ook iets vertrouwds en geruststellends.