Divina 9 en de Wolfskwint

Onlangs kwam het door Gert Kramer met hulp van de Italiaanse pianotechnicus Danilo Cosucci bedachte Divina 9 principe om piano’s beter, zuiverder te stemmen in de publiciteit. Deze stemming is gebaseerd op een negentallig numerisch stelsel van Fibonacci waarmee elk octaaf nu een volmaakt exacte verdubbeling zou krijgen. Deze mogelijkheid bestaat voor alle snaarinstrumenten, maar niet voor blaasinstrumenten. Interessant bedacht en het proberen waard op veel ervaring op te doen.  Maar of het echt een ideale oplossing biedt voor het stemmingsprobleem?

In de pythagorische stemming hadden we een stapeling van elf reine kwinten die, na reductie,  met het octaaf een interval dat als een kwint is aangemerkt, een afwijking van de pythagoreïsche komma vertoont. Deze kreeg de bijnaam wolfskwint: "Die Quinte heult, wie ein Wolf!".

Met de gelijkzwevende stemming is de pijn van dit principiële gebrek aan zuiverheid zo goed mogelijk over het hele bereik verdeeld. Immers zeven octaven of twaalf kwinten kunnen zuiver op elkaar worden afgestemd. Beide manieren zouden op dezelfde toon moeten uitkomen, maar er blijft een klein verschil bestaan. Dat probleem is onoplosbaar omdat de ene toonsoort zuiverder, de andere valser klonk. Of Divine 9 ooit algemeen ingang vindt, lijkt hoogst dubieus. Een echte panacee is het zeker niet. Wie over dit geval nadere informatie zoekt, kan terecht bij het boek Wolfskwint (Athenaem) over Steffie, een der een der eerste Nederlandse pianostemsters van Bibi Dumon Tak.