CLEOPATRA (69-30 v. Chr.): INSPIRATIEBRON IN DE KUNST
Zo veelzijdig en intrigerend moet Cleopatra VII Philopator zijn geweest als verleidster, geïdealiseerde schoonheid (ondanks haar haakneus), minnares, machtsbeluste hoer, getrouwde vrouw (met Caesar, Marcus Aurelius), wrede heerser, verkwister, zelfmoordenares dat ze een dankbaar object werd voor allerlei kunstuitingen.
Wie de tijd neemt en op internet plus in de literatuur zoekt, vindt daarvan talloze voorbeelden. Hieronder is uit die baaierd aan kunstuitingen slechts een bescheiden selectie gemaakt.
Wat wel opvalt, is dat er al sinds de vroegste dagen van de film zoveel aandacht aan haar werd besteed. Logisch is eveneens dat ontzettend veel over haar is geschreven. Aanleiding tot deze summiere inventarisatie is de expositie die aan afbeeldingen van Cleopatra (tot Liz Taylor als barbiepop toe) is gewijd in de Bundeskunsthalle in Bonn tot 8 oktober 2013.
Op muziekgebied komt ze er slechts karig af. Het belangrijkste aan haar gewijde werk is Händels opera Giulio Cesare (waarin ze echt de hoofdrol vervult). Voor de rest gaat het deels om filmmuzieken, een polka (!) en in de vergetelheid geraakte andere composities. De opera van Händel vormt wel meteen een mooi onderwerp voor een Vergelijkende Discografie…..
Veel succes bij het opsporen van meer kunst die Cleopatra als uitgangspunt heeft. Voor doorzetters is hier sprake van een rijk gevulde schatkamer. Aanvullingen op het lijstje hier zijn welkom!
Muziek
1704. Mattheson. Opera Cleopatra.
1703. A. Scarlatti. Opera Marc’Antonio e Cleopatra.
1727: Händel. Opera Giulio Cesare.
1725. Hasse. Opera Marc’Antonio e Cleopatra.
1789. Cimarosa. Opera Cleopatra.
1887. Damare. Cleopatra polka.
1914. Massenet. Opera Cléopâtre.
1944. Auric. Filmmuziek Caesar and Cleopatra.
1944. Bliss. Orkestsuite Caesar and Cleopatra.
1963. North. Filmmuziek.
Literatuur
1824. Poesjkin. Gedicht Cleopatra.
1923. Weigall. The life and times of Cleopatra, queen of Egypt.
1958. Volkmann. Cleopatra, a study in politics and propaganda.
1972. Fraser. Ptolemaic Alexandria.
1972. Lindsay. Cleopatra.
1984. Pomeroy. Women in Hellenistic Egypt.
1994. Nardo. Cleopatra.
1997. Flamarion et al. Cleopatra, The life and death of a pharaoh.
1999. George. Memoirs of Cleopatra.
1999. Foss. The search for Cleopatra.
2000. Southern. Cleopatra.
2000. Bradford. Cleopatra.
2001. Walker. Cleopatra of Egypt, From history to myth.
2004. Burstein. The reign of Cleopatra.
2010. Schiff. Cleopatra, a life.
2010. Roller. Cleopatra, a biography.
Beeldende kunst, Fotografie
Eerste eeuw: standbeeld Cleopatra als Egyptische godin.
1552. Riccio. Cleopatra’s dood.
1570. Calveart: Cleopatra.
1630. Lenckhardt. Buste van de dood van Cleopatra.
1653. Jordaens. Cleopatra’s feest.
1658. Cagnacci. De dood van Cleopatra.
1663. Gennari. Cleopatra’s dood.
1669. Steen. Cleopatra.
1672. Browne. Cleopatra.
1800. Kotabinski. Cleopatra.
1810. Alberti. Cleopatra.
1818. Sartain. Cleopatra.
1838. Delacroix. Cleopatra.
1866. Gérôme. Cleopatra en Julius Caesar.
1874. Makart: Cleopatra.
1874. Rixens. Cleopatra’s dood.
1877. Coomans. Cleopatra.
1881. Luna. Ang kamatyan ni Cleopatra.
1887. Cabanel. Cleopatra.
1887. Moreau. Cléopâtre.
1892. Arthur. The death of Cleopatra.
1896. Bridgman. Cleopatra.
1900. Dicksee. Cleopatra.
1900. Amisani: Cleopatra.
1917. Happé: Lubow Tchernishevska als Cleopatra.
1957. Avedon. Liz Taylor als Cleopatra.
Munt
…… Syrië. Tetradrachme.
Toneel
1623. Shakespeare. Antony and Cleopatra.
1677: Dryden. All for love.
1889. Haggard. Cleopatra.
1890. Sardou. Cléopâtre.
1898. Shaw. Caesar and Cleopatra.
Film
1899: Cleopatra. Georges Mèliés.
1908. Cleopatra. Charles Kent: Met Florence Lawrence en Maurice Costello.
1910. Cleopatra. Henri Adriani. Met Madeleine Roch
1911. The passions of an Egyptian princess. Theo Frenkel. Met Julie Meijer.
1912. Cleopatra. Charles L. Gaskill. Met Helen Gardner.
1917. Cleopatra. Gordon Edwards. Met Theda Bara, Fritz Leiber.
1921. Cleopatra, Herrin des Niles. Asta Nielsen: Die Herrin des Niles.
1928. Cleopatra. Roy William Neil. Met Dorothy Revier en Robert Ellis.
1934. Cleopatra. Cecil B. De Mille. Met Claudette Colbert, Warren William.
1943. Cleobatra. Ibrahim Lama. Met Amina Rizk en Badr Lama.
1946. Caesar and Cleopatra. Naar Shaw. Met Vivien Leigh en Claude Reine.
1953. Serpent of the Nile. Met Rhonda Fleming.
1953. Due notti con Cleopatta. Mario Mattoli. Met Sophia Loren en Alberto Sordi.
1962. A queen for Caesar. Met Pascal Petit en Gordon Scott.
1963. Cleopatra. Joseph L. Mankewicz. Met Elizabeth Taylor, Richard Burton.
1964. Carry and Cleo, parodie op film 1963. Met Amanda Barrie en Kenneth Williams.
1968. Cleopatra. René Goscinny, Lee Payant.
1970. Kureopatora. Japanse tekenfilm. Osamu Tezuka.
1970. The notorious Cleopatra. Peter Perry.
1974. Antony & Cleopatra. Naar Shaw. Met Janet Suzman.
1977. La sierpe de Nilo. Gayetono Luce de Tena.
1999. Cleopatra. Naar biografie Cleopatra, Memoires van Margaret George.
2002. Asterix en Obelix: Missie Cleopatra. Alain Chabat. Met Monica Bellucci en Gérard Depardieu.
Musical
1946. La vida intima de Marco Antonio y Cleopatra. Mexico.