KUNST VAN HET RELATIVEREN
“Je moet vooral niets weggooien!” was het advies vaneen goede oud-collega en vriend toen ik hem vertelde dat ik in de onderbuik van de tekstverwerker nog een aantal stukken op het gebied van de ontwikkelingen bij de diverse audiomedia had uit de late jaren 1980 en de vroege 1990. Anno 2001 maken ze een deels duidelijk verouderde, soms zelfs wat belachelijke indruk, zodat ik dacht ze beter kwijt dan rijk te zijn.
Het heeft ook met een veranderde persoonlijke instelling ten opzichte van de ‘nieuwe media’ te maken. Ooit een enorm geïnteresseerde, enthousiaste early adapter van vernieuwingen in de audio- en videowereld, meteen enthousiast over bijvoorbeeld de lp, de compact cassette nadat Dolby B was ingevoerd, de cd en de laser-disk, maar uitermate kritisch jegens formaten en systemen waar ik op goede gronden niets in zag, zoals ruisende voorbespeelde spoelenband, 8-track cassettes, elcaset, quadrafonie, video 2000, cd-video en cd-i is het mogelijk een blijk van ouderdom(swijsheid): het hoeft allemaal niet meer zo nodig. Het gaat vaak om oude wijn in nieuwe zakken en de meerwaarde van alle dure, nieuwe technische verfijningen is vaak maar heel gering in termen van muziekbeleving. Surround Sound, Multi Channel geluid? Sinds de flop van de tenminste drie incompatibele quadrosystemen heb ik in al die andere geperfectioneerde systemen nog nooit een echt overtuigende, coherente reproductie van een klassiek muziekwerk gehoord. De stukken die hiervan echt zouden kunnen profiteren – de Canzoni van de Gabrieli’s, Mozarts Notturno in D, het Requiem van Berlioz, de Gruppen für drei Orchester van Stockhausen bijvoorbeeld – zijn nooit voor dit specifieke doel opgenomen. Dus waar hebben we het over? Over een beetje meer of minder zaaleffect bij een symfonie van Beethoven. Tel uit je winst. Daarvoor ga ik liever zelf naar een goede zaal. Het trieste is namelijk dat zovele muziekliefhebbers die thuis cd’s beluisteren nog nooit een viool, contrabas of een hobo in het echt hebben gehoord (maar de HiFi freaks onder hen weten wel precies te zeggen hoe deze zouden moeten klinken).
Daar komt nog wat bij. Ooit gedrild met de spelling Marchant zijn we intussen een aantal spellingswijzigingen en Groene Boekjes verder. Wat de audiomedia betreft altijd gewend LP, CD, VHS en LD te schrijven, moeten deze termen sinds 1995 blijkbaar als lp, cd en ???? worden genoteerd. Over de nieuwere media als DCC, MD, DVD geeft het omineuze, van inconsequenties bol staande boekje geen uitsluitsel. Te beginnen met de vijf delen Spraakmakende musici en de bijbehorende Discografieën heb ik uren besteed om LP in lp en CD in cd te veranderen; VHS en LD heb ik rustig laten staan en MD, DCC, SACD en dergelijke heb ik ook niet veranderd. Die inconsequenties maken iemand die er altijd naar streeft zijn werk zo goed mogelijk af te leveren wel ontevreden en onzeker.
Het zij zo: echte Beckmessers en frikken zullen een field day hebben in fel rood hele en halve fouten aan te strepen. Ook inhoudelijk valt best wat aan te merken op de in dit supplement gebundelde hoofdstukjes van voornamelijk technische aard. De techniek ijlt namelijk haast eenparig versneld verder en iedere paar jaar ziet het medialandschap er weer anders uit. Maar als tot mogelijk licht nostalgiek en relativering stemmende en een ironische glimlach veroorzakende bijdragen zijn de bewuste stukken hopelijk met een begrijpende glimlach nog de moeite waard. Momentopnamen die inderdaad uit historisch perspectief nog het bewaren waard zijn.