Memoires van een militair muzikant.

 

Bill Millin is bekend geworden doordat hij tijdens de landing in Normandie op D-Day de doedelzak bespeelde. Traditioneel werden doedelzakspelers in de oorlog gebruikt door Ierse en Schotse soldaten. In de Tweede Wereld oorlog werden door het Engelse leger nog doedelzakken gebruikt, maar dan alleen in de achterhoede. Commandant Lovat negeerde dat bevel. Toen Millin hem erop wees dat dit verboden was zei Lovat:“Ah, but that’s the English War Office. You and I are both Scottish, and that doesn’t apply.”

Millin speelde “Hielan' Laddie” en “The Road to the Isles” terwijl zijn kameraden om hem heen sneuvelden. Millin sprak later met gevangen genomen Duitse soldaten. Die vertelden hem dat zij alleen niet op hem geschoten hadden omdat ze dachten dat hij gek was geworden.

 

Een prachtig stukje geschiedenis. Ik heb grote bewondering voor Bill Millins' moed! Gelukkig komt tegenwoordig niemand meer op het idee om muzikanten aan het front te laten spelen! Sinds 2010 ben ik als klarinettist werkzaam bij de Koninklijke Militaire Kapel Johan Willem Friso (KMKJWF).

Voordat ik bij de kapel speelde had ik geen idee wat het werk van een militair muzikant precies inhield. Omdat ik regelmatig gevraagd wordt wat ik precies doe voor mijn werk, en er ook regelmatig gevraagd wordt of ik naar bijvoorbeeld Afghanistan moet, wilde ik dit stukje graag schrijven.

 

 

GEEFT ACHT!

 

Voordat ik bij de KMKJWF solliciteerde heb ik klarinet gestudeerd aan de conservatoria van Den Haag en Detmold (Duitsland). Doordat je veel alleen les hebt op je instrument is het een vrij intensieve studie. Ik was de hele dag met niks anders dan muziek bezig en ik vond en vind dat geweldig! 

In de hoop een baan bij een orkest te vinden ging ik audities doen. 

 

Gelukkig werd ik naar aanleiding van mijn sollicitatie bij de kapel eerst uitgenodigd voor een gesprek met de commandant en de dirigent. Het was natuurlijk spannend, maar ik voelde me op mijn gemak en kon even rustig de sfeer 'proeven'. Toen de commandant mij vroeg of ik mee zou gaan wanneer de kapel werd uitgezonden naar Afghanistan, heb ik eerlijk geantwoord dat ik dat, als puntje bij paaltje zou komen, niet zeker weet. In de overtuiging dat ik om die reden toch niet voor een auditie uitgenodigd zou worden ben ik toen naar huis gegaan.

 

Enkele weken later stapte ik toch de auditieruimte binnen. Daar zaten een stuk of 8 mensen achter een tafel met een groen uniform aan streng te kijken. Uniformen maakten op mij altijd heel veel indruk. Ook toen. Van de zenuwen begon ik te spelen met een afschuwelijke hoge piep en kreeg daarvan weer de slappe lach. Gelukkig mocht ik overnieuw beginnen...en omdat het daarna goed ging werd ik geschikt bevonden!

 

Maar daarmee was ik er nog niet. Zoals elke militair moest ik nog naar de keuring. Ik ben daar een dag lang helemaal doorgelicht: ik moest onder andere vragen van een psycholoog beantwoorden (beantwoordt alstublieft zoveel mogelijk met 'ja' of 'nee') mijn ogen laten nakijken, springen bij de fysiotherapeut, mijn bloeddruk laten meten, ik heb in een potje geplast, en aan het eind nog een fietstest gedaan. Als soldaat kwam ik niet in aanmerking. Maar als muzikant kon ik aan de slag!

 

PRESENTEER GEWEER!

 

Alhoewel....bijna dan! Ook muzikanten moeten een militaire opleiding volgen. Samen met enkele collega's kon ik me aansluiten bij een opleiding van twee weken van de Nationale Reserve. Het grootste deel van die opleiding werd in beslag genomen door schieten en daarna je wapen poetsen en EHBO.  

Ik vond het absoluut vreselijk om op een soort borstplaat te moeten schieten, want dat lijkt toch wel veel op een mens! Maar stiekem vond ik het schieten als sport best leuk om te doen. 

De EHBO was anders dan ik gewend was, want op school leer je bij EHBO doorgaans geen schotwonden afplakken.

 

Verder kregen we nog wat lessen zelfverdediging en gingen we natuurlijk een aantal keer over de hindernis- en touwbaan heen.

Het meeste indruk hebben de dag en nacht in het veld op mij achtergelaten: het was eind januari/begin februari 2011 en vreselijk koud, het werd zelfs -20. We kregen daar les in verkenning, camoufleren en patrouilleren. We moesten een simpel tentje maken van onze regencape, waar we gelukkig niet in hoefden te slapen, omdat die nacht zelfs de zwervers door het Leger des heils werden binnen gehaald.

 

Verder moest ik er aan wennen dat er elke ochtend corvee moest worden gedaan. De dag begint dan met een inspectie door de leiding. Ik had af en toe moeite mijn lachen in te houden over een kast die niet precies volgens de modelkast was ingericht. Als je nog niet neurotisch aangelegd was wordt je het daar wel. Alle kleding moet precies even breed opgevouwen langs de rand van de plank liggen. (“Bruins, haal die grijns van je smoel!'). 

 

Het was alles bij elkaar een geweldige ervaring. Ik zou bijna willen roepen dat iedereen eens zo'n opleiding zou moeten proberen! Mijn teamgenoten waren heel verschillende mensen met uiteenlopende achtergronden en motieven om die opleiding te doen. Je leert samenwerken; iedereen kan wel iets goed en samen sta je sterk!

 

BRENGT EREGROET!

 

Onder dit kopje ga ik vertellen wat het werk van een militair muzikant precies inhoudt. Maar eerst wil ik antwoord geven op de meestgestelde vragen.

 

Dit werk is een fulltime baan waarmee ik mijn brood verdien. Bij de KMKJWF ben je als muzikant onderofficier, je begint in de rang van sergeant, en je kunt tot adjudant opklimmen. De dirigent en de stafleden zijn officieren en hebben daarmee hogere rangen.

Het gebeurt heel af en toe dat kleinere ensembles uitgezonden worden naar oorlogsgebieden zoals recent Afghanistan, maar ik ben daar zelf nog nooit geweest.

 

Een militair orkest heeft zijn bestaansrecht voornamelijk te danken aan de ondersteuning van (militair) ceremonieel. Denk bijvoorbeeld aan prinsjesdag, de dodenherdenkingen, waarvan de bekendste die op 4 mei is, en de afgelopen kroningsdag. Verder zijn er bijvoorbeeld de erewachten voor Paleis Noordeinde, wanneer de ambassadeurs de geloofsbrieven aan de koning komen aanbieden, de beëdigingen van nieuwe militairen, en de commando-overdrachten.

 

Daarnaast zijn de militaire kapellen vaak aanwezig bij minder officiele evenementen. We lopen bijvoorbeeld al musicerend de laatste 5 kilometer mee op de 4-daagse in Nijmegen. We geven veel concerten voor veteranen, relaties van defensie en mensen die bijvoorbeeld in de buurt van een oefenterrein wonen.

 

Exercitie, het leren marcheren en het opvolgen van de commando's, heb ik ook moeten leren toen ik bij de kapel begon. In het begin vond ik het vreselijk lastig om te lopen en te spelen tegelijk. En dan heb ik het nog niet eens over de paaltjes op straat, stoepranden, of hobbelige wegen waarbij je moet opletten dat je niet struikelt. Gelukkig baart oefening kunst! 

En dat is wel nodig ook, want circa twee keer per jaar gaan we op taptoe. Dat is exercitie in het kwadraat, wat ik het beste kan omschrijven als figuren lopen. Daarbij ben je als muzikant veel zelfstandiger met de exercitie bezig en moet je dus goed weten wat je doet!

 

Verder geven we elk jaar een aantal concerten. Dat zijn vaak veteranenconcerten, maar soms spelen we ook op uitnodiging van muziekverenigingen. 

Per jaar hebben we dan nog één á twee CD opnames, meestal in opdracht van De Haske. Daar worden regelmatig bekende dirigenten voor uitgenodigd, bijvoorbeeld Hans Leenders, Norbert Nozy en Henrie Adams.

 

We spelen heel uiteenlopende soorten muziek. Bij militair ceremonieel zijn dat natuurlijk het Wilhelmus en marsen, of bij herdenkingen koralen. Vooral die laatste vind ik heel mooi.

Bij concerten kun je ons programma grofweg verdelen in vóór, en ná de pauze. Voor de pauze worden er doorgaans klassieke werken gespeeld. Soms oorspronkelijk voor harmonie orkest geschreven, soms een bewerking van  een stuk voor symfonie orkest. Na de pauze komt het lichte muziekrepertoire aan bod: een greep uit onder andere musicals, zuid-amerikaanse muziek, filmmuziek, jazz of pop.

 

Kortom een heel afwisselende baan met een breed repertoire! Vooral het spelen van veel verschillende soorten muziek vind ik erg leuk.

Ik hoop dat ik je vragen in dit stukje heb beantwoord, en je enthousiast heb kunnen maken voor de militaire muziek!

Wie weet tot ziens bij een volgend optreden!