JONGE MUSICI IN MINEUR
door Beitske de Jong
Op het conservatorium worden studenten technisch en muzikaal voorbereid op een carrière in de muziek. Maar uit onderzoek blijkt dat er tijdens de opleiding nauwelijks aandacht is voor de mentale kant van het beroep. Dat, terwijl psychische problemen bij conservatoriumstudenten schrikbarend vaak voorkomen.
Omvang en oorzaak klachten
Uit een steekproef van psycholoog en fluitiste Martine van der Loo op twee conservatoria, blijkt dat veel conservatoriumstudenten bètablokkers gebruiken om de symptomen van angst en stress, zoals trillen en zweten, tegen te gaan. Van de conservatoriumstudenten uit Utrecht zou 19 procent regelmatig bètablokkers gebruiken. In Den Haag is dat zelfs 49 procent. Het meest voorkomende probleem bij musici is podiumangst. Geschat wordt, dat meer dan de helft van de musici hier regelmatig last van heeft. Maar ook depressies, verslavingen en posttraumatische stresssyndromen komen voor.
Dat deze beroepsgroep kwetsbaar is voor het ontwikkelen van psychische klachten, komt mede door de stressvolle omgeving, met veel prestatiedruk, hoge verwachtingen en weinig toekomstperspectief. Daarnaast speelt een rol dat veel musici aanleg hebben voor het ontwikkelen van psychische problemen. Ze zijn vaak perfectionistisch, streng voor zichzelf en eenzijdig gefocust. Bovendien groeien zij in veel gevallen eenzamer op dan andere kinderen, doordat ze al op jonge leeftijd intensief met hun instrument bezig zijn. Doordat het gevoel van eigenwaarde vaak rechtstreeks verbonden is aan de prestaties, kan een blessure of een slecht concert een zeer negatief zelfbeeld veroorzaken. Goede mentale begeleiding zou volgens psychiater Esther van Fenema en psycholoog Martine van der Loo een hoop problemen op conservatoria, en later in de loopbaan kunnen voorkomen.
Begeleiding op conservatoria
Terwijl sporters door een mental coach volledig begeleid worden in hun training en voorbereiding op een wedstrijd, is er op conservatoria nog nauwelijks aandacht voor mentale begeleiding van studenten. Toch is de stress en prestatiedruk van een musicus vergelijkbaar is met die van een topsporter. De belangrijkste oorzaken voor het ontbreken van begeleiding: gebrek aan tijd en geld. Op conservatoria is vaak wel een decaan aanwezig, maar de drempel om zelf hulp te zoeken is voor veel studenten te hoog. Praten over de problemen is bij musici taboe. Veel conservatoriumstudenten kampen daardoor onnodig met psychische problemen.
Documentaire
Ik maakte over dit onderwerp een radiodocumentaire. In de documentaire komen studenten aan het woord, die openhartig hun verhaal vertellen. Ook professionele musici geven hun kijk op de problemen. Zangeres Mathilde Santing vertelt over de momenten waarop zij zelf heeft 'geleden' op het podium. Violiste Kirsti Goedhart speelde jarenlang in het Koninklijk Concertgebouworkest, en vertelt hoe ook daar podiumangst toe kan slaan.
Psychiater Esther van Fenema, tevens professioneel musicus, licht de problemen toe. Ook komen docenten van verschillende conservatoria aan het woord. De muziek die in de documentaire gebruikt wordt, is uitsluitend van jonge musici. De documentaire 'Jonge musici in mineur' duurt 20.00 minuten en is genomineerd voor de RVU Radioprijs 2010. Uitzending: zondag 1 augustus, 21.35 uur, op Radio1.