SZYMANOWSKI: DE 2 VIOOLCONCERTEN

IJzeren spieren en harde vuisten wilde Karol Szymanowski inzetten om voor de Poolse muziek de nodige zelfstandigheid ten opzichte van andere Westerse muziek te bereiken. Het outsider karakter van de componist blijkt onder andere mooi uit zijn beide vioolconcerten die ongeveer tegelijkertijd met die van Prokofiev ontstonden.

Wie nader kennis wil maken met het werk van deze componist kan niet beter dien dan zijn Stabat mater of deze beide vioolconcerten als uitgangspunt te kiezen. Het eerste ontstond in 1916 en was geïnspireerd door een gedicht met de titel Meinacht, een gepassioneerd liefdesgedicht, spelend in de rijke vruchtbaarheid van de natuur. In deze rapsodische eendelige fantasie wordt de vioolpartij gekenmerkt door filigrane versieringen en bezwijmende melodieën in een heel hoog register; het tweede vioolconcert stamt uit 1933, is ook eendelig, maar toont de componist van een aardgebondener kant. Het is ook minder overdadig, maar verraadt wel duidelijk invloeden van de Poolse volksmuziek. Beide werken tonen Szymanowski op zijn gevoeligst en verleidelijkst. Landgenoot Lutoslawski zei over deze werken dat ze de poorten openen naar een fantastische tuin.

De koppeling van beide werken is logisch; nog prettiger is te kunnen melden dat met name een opname met kop en schouders boven de rest uitsteekt: die van Zehetmair (EMI  555.607-2). Hier wordt namelijk volledig recht gedaan aan de smachtende vioolmelodieën en de coloristische orkesteffecten, met name de glitterende inbreng van piano, harp n slagwerk. Deze prachtopname wordt op enige afstand gevolgd door de vertolkingen van Mordkovitch (Chandos CHAN 9496), Kulka (EMI 565.418-2) en Juillet (Decca 436.837-2), in deze volgorde.