RACHMANINOV: VESPERS

Rachmaninovs pianoconcerten en werken voor pianosolo behoren tot de populairste klassieke muziek, maar de componist bewoog zich op veel breder terrein. Bijvoorbeeld ook op dat van de kerkmuziek, getuige onder meer zijn Vespers op. 37, of,  om zijn eigen titel te gebruiken, zijn nachtwake. Hij mag dan ambivalent hebben gestaan ten opzichte van de Russisch orthodoxe kerk, hij was bepaald niet onreligieus en trouwde ook in de kerk. Hij volgde het voorbeeld van Tschaikovsky met diens gelijknamige werk uit 1882 nadat hij al een aantal koorwerken had geschreven in begon in 1913 tijdens een tournee aan zijn Vespers. Het kan gelden als een soort culminatiepunt van een grote traditie en biedt op het punt van kleurwerking en koorvirtuositeit meer dan alle voorgangers. Rachmaninov vond kennelijk de sombere pracht van gitzwarte Russische basstemmen en het gelui van grote klokken prachtig; een van zijn vrienden merkte op dat bassen die een lage c, om maar te zwijgen van de lage bes aan het eind van het vijfde deel zingen “even zeldzaam zijn als asperges met Kerstmis”. In het stuk wordt gebruik gemaakt van een liturgische tekst van de Russisch orthodoxe kerk voor de vesperdienst die bij zonsondergang begint, de metten en de prime, het eerste canonieke uur.

Een ‘echt Russische’ verklanking helemaal in de kerksfeer zoals door het koor van de Glinka akademie uit St. Petersburg onder Chernushenko (Harmonia Mundi Saison russe RUS 788050 of Olympia OCD 247) biedt natuurlijk een summum aan authenticiteit. Korniev (Philips 442.344-2, met een sacd versie van Pentatone) plaatst het werk net even minder indrukwekkend in de concertzaalsfeer waarbij Olga Borodina zelfs de kant van de opera uitgaat. Voor een wat algemener, minder uitgesproken Russische, maar minstens zo idiomatische en fraaie uitvoering zorgt Kaljuste met het beroemde Zweedse omroepkoor (Virgin 561.845-2) behoorlijke alternatieven. Ook Best met de Croydon Singers (Hyperion CDA 66460) en Cleobury met het King’s College koor (EMI 556.752-2) leverden mooie versie, maar toch net iets minder treffende versies.