PALESTRINA: MISSA PAPAE MARCELLI

Giovanni Pierluigi da Palestrina (ca. 1525-1594) schreef muziek voor de Rooms Katholieke kerk gedurende een van de meest traumatische perioden uit het bestaan van dat instituut. Het was een periode waarin de kerkleiders naarstig zochten naar mogelijkheden om de door de Reformatie aangerichte schade te beperken en de populariteit van het Protestantisme de bestrijden. De functie van de kerkmuziek was een van de onderwerpen die ter discussie stonden. Voor de critici was de heersende polyfonie zon dicht klankweefsel geworden, dat daardoor de betekenis van de geheiligde teksten geheel werd verduisterd. Sommigen, zoals de bisschop van Modena, pleitten zelfs voor een exclusief dieet van eenstemmig gezang.

Palestrina geldt als degene die min of meer in zijn eentje de polyfonie voor de kerkmuziek redde. Hem was gevraagd om een mis te schrijven die voor eens en altijd zou aantonen dat de polyfone stijl onverenigbaar is met een heldere mening en een waarachtig devote geest. Het resultaat was de Missa Papae Marcelli (de mis voor paus Marcellus, vermoedelijk bij zijn inwijding) en hij legde die critici tenminste tot het eind van die eeuw het zwijgen op. Die geschiedenis vormt overigens het gegeven van Pfitzners opera Palestrina.

Het is de bekendste van zijn 104 (!) missen en het werk getuigt inderdaad van een etherische schoonheid. Hier is het juist een groot koor met heldere hoge stemmen dat de muziek het beste recht kan doen. Zo’n koor stond Hill (Hyperion CDA 66266) ten dienste. Ook prachtig is de uitvoering van Preston (Archiv 415.517-2).