MENDELSSOHN: LIEDER OHNE WORTE
Als vermoedelijk enige onder de grote componisten had Felix Mendelssohn Bartholdy een gerenommeerde filosoof onder zijn voorvaders: Moses Mendelssohn wiens gedachten over de Joodse geestes-, religie- en sociale geschiedenis belangrijk zijn gebleken. Over de mogelijkheden van de instrumentale zang zou Felix gefilosofeerd kunnen hebben toen hij een hele reeks pianowerken van de titel Lieder ohne Worte voorzag.
Zijn reputatie als pianocomponist is tenslotte zelfs meer gebaseerd op deze sinds 1830 ontstane 48 miniaturen, die tijdens zijn leven in zes reeksen van elk zes stukken werden gepubliceerd, waarna nog twee bundels postuum werden uitgegeven dan op zijn drie pianosonates en zijn Variations sérieuses.
In hun combinatie van oppervlakkige virtuositeit en lyrisch gevoel gaat het hier om gaaf geconstrueerde en intieme korte stukken waarvan er sommige te melodieus zijn gebleken voor hun eigen welzijn: nummers als Frühlingslied (op. 62. 6), Duetto (op. 38, 6), Jägerlied (op. 19, 3), Trauermarsch (op. 62, 3), Spinnerlied (op. 67, 4) en het Venezianische Gondellied (op. 30, 6) zijn herhaaldelijk misbruikt voor reclamedoeleinden, als jingle op radio en tv. Het gaat ook zeker niet aan deze werkjes af te doen als ‘salonmuziek’.
De stukjes vergen voor de vertolker bovenal het vermogen om zangerige lijnen te realiseren, om mooie, genuanceerde klanken voort te brengen en de sfeer van elke poëtische inval te treffen. Dat eist een hoge mate aan dichterlijk temperament en gevoeligheid.
Er is nog steeds maar één in alle opzichten geslaagde opname van het complete materiaal: die van Daniel Barenboim uit 1973 (DG 453.061-2, 2 cd’s). Hij benadert de stukken zonder opsmuk maar met veel finesse, ontspannen, luchtig en direct, zonder pseudo didactische wijsneuzigheid. De tweede keus is de spontane maar wat minder gedistingeerde Ilse von Alpenheim (Philips 438.709-2, 2 cd’s), de derde de charmante Livia Rév (Hyperion CDD 22020, 2 cd’s).
Een keuze uit deze werkjes maakten met veel succes onder andere vooral Murray Perahia (Sony 66511) en András Schiff (Decca 421.119-2) als de overtuigendsten.