IVES: THREE PLACES IN NEW ENGLAND

Of er veel componerende verzekeringsmakelaars zijn? Charles Ives was er in elk geval eentje en zijn reputatie als componist is stukken beter dan die van de gemiddelde zondagschilder. Soms wordt hij in een adem met Mahler genoemd: als wegbereider van de muzikale modernen. Het is de gedurfdheid bij het collageren van de vreemdste elementen ‘serieusiteit’ die hen verbindt.

Bovendien: hoe gedraagt een componist zich die vaststelt dat hij in zijn vaderland, de V.S., slechts van geïmporteerde, dus niet eigensoortige muziek is omgeven? Juist: hij opponeert. Charles Ives liet een oeuvre na waarin dankbaar gebruik wordt gemaakt van het eigene, dat vervolgens wordt verbonden met een heel persoonlijke, innovatieve stijl.

Ondanks momenten van teerheid en melancholie zoals we die aantreffen in de 3e symfonie, The unanswered question en Three places in New England  is in Ives’ werk weinig “aardige” te vinden om het grote publiek te behagen. Niet verwonderlijk vond hij Mozart en Chopin softies, zelf was hij eerder een muzikale Hemingway: oprecht, aardgebonden, idealistisch.

Wie met deze componist kennis wil maken, kan haast niet beter doen dan te beginnen met zijn Three places in New England uit de periode 1903 – 1914. Het tweede deel hieruit, ‘Putnam’s camp’ is een goed voorbeeld van Ives’ voorliefde voor botsende klanken met een ruige mars vol voorgeprogrammeerde valse noten en verkeerde inzetten. Dat deel wordt voorafgegaan door een deel met de titel Col. Shaw and his coloured regiment bij wijze van eerbetoon aan de eerste Amerikaanse compagnie die uit louter zwarten bestond. En dat in een vorm gegoten van een verdroomde blues die is gekruid met dissonante harmonieën. Het laatste deel, The Housatonic at Stockbridge werd geïnspireerd door een herfstwandeling die Ives en zijn vrouw kort nadat ze waren getrouwd maakten. Een verbluffend deel waarin een eenvoudig volksdeuntje wordt afgezet tegen een heel turbulent commentaar van het orkest om tenslotte tegen het eind tot gehele stilte te verstommen. Tot de grote Ives specialisten sinds Bernstein behoren Slatkin (RCA 09026-61222-2) en Tilson Thomas (RCA 09026-63703-2).