HAYDN: DE 6 STRIJKKWARTETTEN OP. 33

De zes Strijkkwartetten die Haydn in 1781 onder opusnummer 33 publiceerde en die veel later door Hoboken in zijn catalogus als no. 37-42 werden opgenomen getuigden volgens de componist die soms niet wars was van wat eigen reclame “van een heel nieuwe, speciale stijl”. Het zestal is even complex als de voorgaande reeks uit op. 20, maar luchtiger van aard. De werken die zijn opgedragen aan de toekomstige tsaar Paul II en die daarom ook wel de bijnaam Russische kwartetten hebben, zijn vrij speels en luchtig van aard. Dat wordt ook wel toegeschreven aan een liefdesaffaire met de Italiaanse zangeres Luigia Polzelli van dat moment. De arioso-achtige langzame delen kunnen in dit licht bezien worden opgevat als liefdesbetuigingen. De grilligheid die ook uit deze muziek spreekt, is verder vertaald naar bepaalde bijnamen.. Nummer 2, De grap, heeft een coda vol plotselinge stiltes in de finale, zodat men van tevoren nooit precies weet wanneer het werk is afgelopen. No. 3 is het leukste werk uit de reeks en kreeg de bijnaam Vogel vanwege de versieringen van het hoofdthema in het eerste deel en de trillers in het trio uit het tweede deel. Wat onwaarschijnlijk doet de bijnaam Hoe maakt u het? Voor no. 5 aan op basis van het beginthema. Opvallender in dit kwartet is het verlangen dat spreekt uit het langzame deel.

Vernieuwend zijn deze kwartetten in sommige opzichten zeker ten opzichte van de overgeleverde vorm, al waren de ontwikkelingen in de latere werken uit op. 74, 76 en 77 logischerwijze drastischer.

Een klein maar fijn gezelschap gerenommeerde kwartetten waagde zich aan deze materie. De besten onder hen zijn het vitale, soms mooi dramatisch spelende Lindsay kwartet (ASV CDDCA 937/8), het lichtvoetiger Salomon kwartet (Hyperion CDA 66681/2), maar nog fraaier is het resultaat bij het rank en kleurig musicerende Quatuor mosaïques (Auvidis Astrée E 8569/70). Het Kodály kwartet (Naxos 8.550788/9) zorgt voor een hoogwaardig goedkoop alternatief.