DEBUSSY: DE 3 NOCTURNES
Debussy noemde zijn drie Nocturnes een experiment met een enkele kleur, zo ongeveer als een studie in grijs in de schilderkunst. In tegenstelling tot zijn gangbare zwijgzaamheid over achtergronden van zijn werk waarbij hij de luisteraar zijn eigen fantasie laat gebruiken bij het bedenken van een eventueel programma op basis van de werktitels, gaf de componist dus nogal atypisch de volgende verklaring bij zijn Nocturnes, drie heel verbeeldingsvol geschreven orkestwerken: “De titel Nocturnes is…. niet bedoeld om de gangbare vorm van een nocturne aan te duiden, maar in plaats daarvan alle verschillende indrukken en de speciale lichteffecten die de term suggereren. Nuages geeft het onveranderlijke aspect van de hemel weer met de langzame, plechtige beweging van de wolken die in lichtelijk met wit gelardeerde grijstinten weg trekken. Fêtes geeft ons een vibrerende atmosfeer met plotselinge lichtflitsen. De achtergrond blijft voortdurend hetzelfde: een straatfeest met zijn mengeling van muziek en oplichtend stof, alles deel van het kosmische ritme. Sirènes schildert de zee met zijn ontelbare ritmen en ineens wordt tussen de in zilverachtig maanlicht glinsterende golven het geheimzinnige lachen van de sirenen hoorbaar als zij lachen en passeren.”
In hun definitieve vorm uit 1899 moet het drietal stukken worden gerekend tot zijn volmaaktste composities. Nuages beeldt “het onveranderlijke aspect van de hemel en de trage, plechtige beweging van de wolken” uit, Fêtes daarentegen levendige dansritmen.
Al in 1979 realiseerde Haitink (Philips 400.023-2, 438.742-2) in 1955 voorafgegaan door de ook zeldzaam stijlvolle Monteux (RCA 09026-61893-2) een der sfeervolste en best geslaagde opnamen van het werk. Maar ook de analytischer en afstandelijker Boulez (DG 439.896-2), de nog weer wat helderder en doorzichtiger opgenomen Dutoit (Decca 425.502-2), de sfeervolle Rattle (EMI 749.947-2), de heldere Salonen (Sony 58962), de poëtische Giulini (EMI 562.746-2) en de verdroomde Previn (EMI 568.539-2) gooien hoge ogen. Maar de Philips dubbel cd is een ware must. Als geen ander zorgt Haitink voor zoveel verfijning qua stemming en kleuren.