DVORAK: STRIJKKWARTET NO. 14, NEGERKWARTET
 

Merkwaardige parallel: net als bij zijn symfonieën zijn bij Dvoraks strijkkwartetten alleen de late populair geworden. De vroege zijn daardoor – deels ten onrechte – geheel overschaduwd. Toch schuilen in die vroegere werken best memorabele melodieën en frisse gedachten. Deze documenteren meteen de snelle ontwikkeling die de componist doormaakte wat zijn compositietechniek aangaat.

Net als in het geval van de 9e symfonie Uit de nieuwe wereld van Antonin Dvorak blijft ook wat zijn twaalfde strijkkwartet dat de bijnaam Negerkwartet kreeg onduidelijk in hoeverre de componist melodieën van musici met zwarte of rode huidskleur integreerde of in hoeverre hij toch vooral onderhevig was aan heimwee naar zijn Bohemen.

Hoe dat ook zij, het werk zit vol dansachtige melodieën en aan de folklore ontleende ritmen, wat ook hun herkomst. Dit kwartet was het eerste van de drie kamermuziekwerken die hij in de zomer van 1893 tijdens zijn verblijf in Spillville in de staat Iowa van de Verenigde Staten schreef en het is in dit genre meteen ook zijn bekendste en populairste stuk.

Hoewel het begin duidelijk is gemodelleerd naar de inleiding op Smetana’s eerste strijkkwartet, schuilt in het opus van Dvorak weinig van diens rauwe ellende. In tegendeel: gefrustreerde energie en nostalgie vormen de hoofdbestanddelen. Laatstgenoemde eigenschap kenmerkt met name het Lento met zijn wat klaaglijke vioolmelodie.

Uiteraard maakt het 12e kwartet deel uit van de voortreffelijke integrale opname van het Praags kwartet (DG 463.165-2), maar er zijn nog haast pakkender en boeiender ‘losse’ versies van bijvoorbeeld het  Hagen kwartet (DG 419.601-2), Vlach kwartet (Naxos 8.553371), Lindsay kwartet (ASV CD DCA 797). Dit zijn – in deze volgorde – de favorieten, zeker ook rekening houdend met de moderne opnamekwaliteit. Maar het kan nooit kwaad om ook eens terug te grijpen op maatgevende uitvoeringen uit het verleden, zoals die van het Italiaans kwartet (Philips 420.876-2), het Juilliard kwartet (Sony 48170), het Smetana kwartet (Testament SBT 1074) en het Hollywood kwartet (Testament SBT 1072).