BRUCH: VIOOLCONCERT NR. 1

 

Het niet alleen vanwege zijn fraaie langzame deel overpopulaire eerste vioolconcert van Max Bruch verdient het niet sentimenteel te worden uitgevoerd. Zoals met name Heifetz (RCA 09026-61745-2) dat destijds voorbeeldig deed. Hoewel het werk bij zijn introductie in 1866 onmiddellijk groot succes had, vergde het vier moeizame jaren voordat Bruch het werk in definitieve vorm op papier had, De bekende violist Joseph Joachim gaf hem heel bemoedigend technisch advies, dirigent Hermann Levi deed echter het tegendeel want hij had opperde bezwaren tegen de zwakke structuur van het concert. Aanvankelijk dacht Bruch namelijk voor de opzet van het eerste deel aan een voorspel voor een daarop volgend adagio in plaats van aan een volkomen autonoom deel. Het begint dan ook met een rustige gedachtewisseling tussen solist en orkest. De viool klinkt eerst nog wat aarzelend, maar krijgt meer zelfvertrouwen in het hoofdthema dat wordt geïntroduceerd tegen een gespannen orkestrale achtergrond die wordt verzorgd door de pauken en tremolando strijkorkest. Een heel uniek, onverwisselbaar begin. Verderop in het eerste deel wordt het meer ontspannen 2e thema van de solist afgewisseld met energieker, kortademiger en rustelozer orkestflarden. Een rustiger moment zorgt voor de ononderbroken overgang naar het adagio, dat met zijn getemperde, doch onder het rustige oppervlak best kernachtige emoties sterk aan Mendelssohn herinnert. Net als Brahms tien jaar later zou doen, eindigt Bruch met een energiek allegro in Hongaarse stijl, mogelijk als eerbetoon aan Joachim die in Hongarije was geboren en die het werk niet alleen bestelde, maar ook ten doop hield. Behalve de al genoemde Heifetz zijn het vooral Lin (Sony 42315), Chung (EMI 754.072-2), Perlman (EMI 569.863-2) en Mintz (DG 449.091-2). De meesten zorgen voor de haast als standaard geldende combinatie met Mendelssohns vioolconcert. Een geval apart – en gelukkig ook heel aanbevelenswaard – is Accardo (Philips 462.167-2) die op een dubbel cd Bruchs 3 vioolconcerten combineerde met de Schotse fantasie en de Serenade.

Sinds voorjaar 2006 mag aan de met ere genoemde solisten ook Janine Jansen (Decca 465.769-2) worden toegevoegd.