APPLAUS EN WAARDERING

In de nota bene bekroonde essaybundel Applaus van Eric de Kuyper (Vantilt, 2013) wordt verhaald over het applaus fenomeen, waarover de schrijver onder andere bericht dat een staande ovatie in Nederland iets heel anders betekent dan in het buitenland en vooral inhoudt: het is nu mooi geweest, we gaan gauw onze jas halen in de garderobe.

Er zal vast wel meer onderzoek zijn geweest naar de functie, doel, uitingsvormen, duur, vorm (al dan niet met voetgetrappel) en eventuele verplichtingen van het applaus. Veranderingen in het gedrag van het publiek met inachtneming van leektijdsverschillen daartussen, zijn er in de loop der tijd beslist. Hoe dan ook en het onderwerp beperkend tot het muziekgebied een mooi gegeven voor een goed doortimmerde muzieksociologische studie.

Maar uit jarenlange eigen ervaring in binnen- en buitenland zijn mijn eigen indrukken anders dan die van De Kuyper. In de concertzalen, groot bij symfonische concerten en klein bij strijkkwartetten en recitals, was altijd duidelijk te onderscheiden tussen lang en kort, beleefd, warm en ovationeel applaus, het laatste vaak gepaard gaande aan kreten bravo en gefluit. Soms in een poging toegiften af te dwingen, maar zelden bedoeld om zo gauw mogelijk het pand te verlaten.

Wat wel opviel was, dat we in Nederland juist al te gauw geneigd zijn tot enthousiast staand applaus. In de loop der tijd is dit fenomeen eenparig versneld in steeds toenemende mate het geval. Is dat steeds echt een blijk van groot enthousiasme of heeft De Kuyper gelijk?

Ongeveer gelijke tred met deze ontwikkeling werd steeds meer sprake van het na orkestoptredens soms welverdiende ‘uitlichten’ van solisten en ook hele groepen uit een ensemble door de dirigent tijdens het applaus, wat nog meer bijval oogst. Van vroeger herinner ik me dat niet; alleen de ware solist kreeg soms nog een apart applaus als hij op het podium terugkeerde.

De ontwikkeling van deze verschijnselen is interessant om te volgen. Tijd dat iemand serieus dieper in deze materie gaat graven.