REINBERT DE LEEUW: BESCHAAFD OPSCHUDDER MUZIEKLEVEN
Een in memoriam voor de 8 september 1938 in Amsterdam geboren en 14 februari 2020 overleden componist, dirigent, pianist en bestuurder Reinbert de Leeuw die piano studeerde bij Jaap Spaanderman en directie bij Kees van Baaren en al meteen werd aangesteld als docent aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag in momentopnamen.
In negentiennegenenzestig trad Reinbert de Leeuw opvallend in de publiciteit toen hij met Jan van Vlijmen, Misha Mengelberg, Louis Andriessen en Peter Schat met de Aktie Notenkraker een concert van Haitink me veel kabaal onderbrak. Het gaf hem nogal ten onrecht het etikt een rebel te zijn.
It die tijd dateert een hechte vriendschap met Louis Andriessen, van wie hij enige werken in première gaf en opnam.
Egoïsme is een eigenschap die hem volkomen ontbrak. Liever zette hij zich in voor andere componisten, bij voorkeur voor Liszt en andere componisten uit de periode 1880-1918, maar ook voor latere als Antheil, Ives, Ligeti, Kurtág en Vivier. Maar ook Messiaen en Kagel konden op zijn aandacht rekenen.
Zijn opnamen van de Pianowerken van Satie zijn voor de een de mooiste van alle, voor de ander slaapverwekkend. Als oprichter en leider van het Asko/Schönberg ensemble voor uitvoering van eigentijdse muziek heeft hij grote verdiensten.
Persoonlijk bewaar ik ook dankbare herinneringen aan de concerten die hij met het Symfonie orkest van het Koninklijk Conservatorium gaf. Cherry Duins maakte in 2013 een mooie documentaire over hem in de serie De toonmeesters (VPRO VD 13138, 4 dvd’s). Deze bevat werken van Messiaen, Goebaidulina, Górecki, Kagel, Oesvolskaja, Vivier, Ligeti en De Vries.
Een conflict ontstond toen Thea Derks ondanks zijn verbod zijn biografie in boekvorm publiceerde in 2014 omdat hij daarin vooral werd getypeerd als machtig heersende kunstpaus.
Op hoge leeftijd raakte De Leeuw nog gefascineerd door Bachs Matthäus Passion die hij ook opnam.
Een plan om eind februari 2020 nogmaals werk van de jong gestorven Vivier uit te voeren, kon niet doorgaan, omdat zijn gezondheid al te slecht was.
Jammer dat er nog geen opname is van zijn met hondgeblaf beginnende Der nächtliche Wanderer uit 2014. Van het symfonisch gedicht Abschied uit 1973 herinner ik me een lp; het kan nog via YouTube worden beluisterd. Misschien komt nu ook zijn opera Axel uit 1977 aan de beurt.
Opnamen om aan De Leeuw herinnerd te worden
als componist
Im wunderschönen Monat Mai. Barbara Sukova met het Schönberg ensemble. Winter & Winter 910.132-2.
Strijkkwartet. Amsterdams strijkkwartet. Donemus CV 45/6.
Louis Andriessen, Misha Mengelberg, Peter Schat en Jan van Vlijmen: Reconstructie, een moraliteit. Globe GLO 6904.
als dirigent
Andriessen, L.: De staat. Schönberg ensemble. Nonesuch 7559-79251-2).
Andriessen, L.: De tijd. Asko/Schönberg ensemble. Et’cetera KTC 9000.
Bach, J.S.: Matthäus Passion BWV. 44. Benedikt Kristjánsson, Andreas Wolf, Joanne Kunn, Delphine Galou, Christopher Watson net het Roder jongenskoor en Holland Baroque. Interakt 2017 (2 dvd’s, 3 cd’s).
Goebaidulina: Nu eeuwig sneeuw; Perception. Leonid Stasov (spr), Nederlands kamerkoor en Schönberg ensemble. Philips 442.531-2.
Liszt: Via crucis S. 53. Cécile Pilorgee, Sebastian Myrus, Felix Rumpf met Collegium vocale Gent. Alpha 390.
Martin: Der Cornet, ‘Die Weise von Liebe und Tod des Cornets Christoph Rilke. Jard van Nes (ms) met Nieuw Sinfonietta. Decca 480.79867.
Vivier: Diverse werken. Susan Narucki, Asko/Shönberg ensemble. Philips 454.231-2.
Zuidam: Zuster Bertken. Katrien Baerts, Hubert Claessens, James Dugan, Leopold Benedict en het Asko/Schönberg ensemble. Attaccca 2011.126.
als pianist
Messiaen: Quatuor pour la fin du temps. Met Vera Beths (v), George Pieterson (kl) en Anner Bijlsma (vc). Philips 422.834-2.
Oestvolskaja: Octet, Trio, Vioolsonate. Vera Beths (v), Harmen de Boer (kl), Asko/Schönberg ensemble. Et/cetera KTC 9000.
Satie: Pianowerken. (Philips 412.243-2, 420.473-2, 446.672-2, 454.048-2, 462.088-2, Et’cetera KTC 1427.
Satie: Liederen, Barbara Hanigan. Winter & Winter 910.234-2.
Zemlinsky, Schönberg, Webern, Berg, Mahler, A., Wolf: Liederen. Barbara Hanigan. Alpha 393.