ZOLTÁN KOCSIS (1952-2016): NIET ALLEEN GEWELDIG IN  BARTÖK EN DEBUSSY

 

Op 6 november 2016 overleed de Hongaarse pianist Zoltán Kocsis op 64-jarige leeftijd in Boedapest. Hij leed aan hartfalen en was daaraan in 2012 al eens geopereerd.

Reeds als 3-jarige werd hij aangelokt door de piano. Vanaf zijn vijfde studeerde hij op dat instrument, ging in 1963 naar het Bartók conservatorium in Boedapest waar hij ook compositie studeerde. Van  1968 tot 1973 rondde hij zijn studie bij o.a. György Kurtág af aan de Franz Liszt academie. In 1970 won hij als 18-jarige het Beethoven concours van de Hongaarse omroep dat hem in staat stelde om ook in het buitenland op te treden. 

In 1978 kreeg hij de Kossuth prijs als hoogste Hongaarse kunstenaarsprijs; in 2005 kreeg hij deze opnieuw.

In 1983 stichtte hij samen met Iván Fischer het Boedapest Festival orkest. Later, in 1997, werd hij ook directeur van het Hongaars nationaal filharmonisch orkest. Van zijn na 1987 geschreven composities is nauwelijks iets bekend. Hij schijnt vooral bewerkingen van muziek van Hongaarse componisten te hebben gemaakt

Zo’n dorre opsomming doet geen recht aan de grote pianist, goede dirigent en weetgierige musicoloog die Kocsis ook was. Als uitvoerend kunstenaar was hij veeleisend (juist ook voor zichzelf), interpretatief vernieuwend en eerbiedig jegens de muziek die hij vertolkte.

Zijn belangstelling was breed, maar uit zijn discografie nalatenschap blijken vooral zijn specialismen. Die liggen vanzelfsprekend primair bij Hongaarse componisten – Liszt en Bartók - en verder bij Rachmaninov en Debussy.

Het is evident dat Kocsis voordat hij Bartóks volledige pianowerken opnam eerst naar de eigen opnamen van de componist luisterde en ook goed de volksmuzikale bronnen van Bartóks pianowerken vooraf bestudeerde net als het parlando-rubato, een uitvoeringsstijl die is gebaseerd op de dictie van het Hongaars). Hij paste dat ook op de uitgesproken motorische passages toe wat vrij elastische interpretaties oplevert en de muziek zowel krachtige dramatiek als pure schoonheid verleent in zijn spel.

 

Selectieve discografie

 

Als dirigent

 

Bartók: De houten prins balletmuziek; symfonisch gedicht Kossuth. Hongaars nationaal filharmonisch orkest. Hungaroton HSACD 3250-2.

 

Schönberg: Pelléas et Mélisande. Hongaars filharmonisch orkest. BMC CD 102.

 

Amadina slagwerkgroep. Varèse: Ionisation; Chávez: Toccata; Cage: 4’33’, Double music, Amores. Met Aurèl Holló en Benedik Tóth. Hungaroton HCD 12991. 

 

Als pianist

 

Bartók: Rapsodie voor piano en orkest; Scherzo voor piano en orkest; Dohnányi: Variaties over een kinderliedje. Met het Boedapest Festival orkest o.l.v Iván Fischer. Philips 446.472-2.

 

Bartók: Pianowerken (compleet). Philips 475.6720, Decca 478.2364 (8 cd’s), losse opnamen Philips 434.104-2, 442-016-2, 446.369-2, 462.902-2, 462.381-2 (2 cd’s), 464.676-2.

 

Bartók: De wonderbaarlijke mandarijn; Schönberg: Kammersinfonie nr. 1 (bew.voor 2 piano’s). Met Adrienne Hauser. Quintana QUI 903021.

 

Bartók: Voor kinderen 1-4. Hungaroton HCD 12304-2.

 

Debussy: Pianowerken (compleet). Philips 475.7301 (4 cd’s), Decca 478.3690 (6 cd’s).

 

Debussy: Préludes I en II. Philips 456.568-2; Images I; D’un cahier d’esquisses, L’isle joyeuse, Arabeskes nr.1 en 2, Hommage à Haydn, Rêverie, Page d’album, Berceuse héroique. Philips 422.404-2.

 

Debussy: Suite bergamasque; Pour le piano; Estampes; Images (oublièes). Philips 412.118-2.

 

Haydn: Pianosonates nr. 18, 19, 20, 28, 44, 45, 46, ‘Arietta’ variaties, Allegretto. Hungaroton HCD 11618/9 (2 cd’s).

 

Kurtág: Praeludium, ‘In memoriam Blum Tamás’ uit uit Signs, games and messages, ‘Antifoon’ Játékok, Il pleut sur la ville, ‘Het ga je goed’ uit Requiem voor een vriend, Concert voor piano, cello en orkest, Oude inscripties nr. 1-3, Quasi una fantasia. Met Adrienne Csengery (s), Miklós Perényi (vc) en het Boedapest Festival orkest o.l.v. Peter Eötvös. Col legno WWE 2CD 31870 (2 cd’s).

 

Liszt: Années de pèlerinage III S. 163. Philips 420.174-2.

 

Mozart: 4-handige pianowerken. Met Deszó Ránki. Hungaroton HCD 11794/5 (2 cd’s).

 

Rachmaninov: Pianoconcerten nr. 1-3; Paganirapsodie; Vocalise. Met het San Francisco symfonie orkest o.l.v. Edo de Waard. Philips 446.582-2, 446.199-2.

 

Rachmaninov: Pianosonate nr.2; Préludes op 23 nr. 1, 7, op. 32 nr. 2, 8 , 9, 10; Études tableaux op. 39 nr. 2 en 7, op. 33 nr. 1; Morceaux de fantaisie op. op. 3 nr. 3 en 5. Philips 446.220-2.

 

Schumann: Pianoconcert. Met het BBC symfonie orkest o.l.v. Colin Davis. Philips 446.192-2.

 

Great pianist of the century. Werken van Grieg, Bartók, Liszt, Debussy, Rachmaninov, Dohnányi. Philips 456.874-2 (2 cd’s).

 

Video

 

On Bartók’s piano. Hungaroton HDVD 32565 (dvd).