Donderdag 21 oktober 2021 is dirigent Bernard Haitink temidden van zijn vrouw en familie op vreedzame wijze wijze in Londen overleden. 

Begin jaren ‘vijftig begon zijn loopbaan bij de door Ferdinand Leitner gegeven dirigentencursus van de Nederlandse Radio Unie. Leitner zag aanvankelijk niet veel in hem, maar moest aan het slot toegeven ‘dat hij best wat kon’. Kort daarop volgde in 1954 zijn aanstelling als chef van het Radio filharmonisch orkest.

Een sprong voorwaarts werd gedaan toen hij 7 november 1956 als 27-jarige voor het eerst het Concertgebouworkest mocht dirigeren als invaller voor de verhinderde Carlo Maria Giulini. Op het programma het Requiem van Cherubini dat hij zonder haperen overneemt.

In 1961 volgt zijn vaste aanstelling met de eerste jaren de ervaren Eugen Jochum naast zich. Maar in 1964 kreeg hij alleen de verantwoording. Het is een van zijn verdiensten dat hij het ensemble een grote internationale reputatie bezorgde. Tournees over de hele wereld en de vele Philipsopnamen die hij maakte - met de Symfonieën van Bruckner en Mahler als steeds terugkerend middelpunt - hielpen daarbij.

Daar kon hij in 1962 al snel zijn eerste opname maken van Bartóks Concert voor orkest en de Danssuite (Philips 438.612-2. Hij verbleef daar tot 1988, maar ging na wat conflicten weg. In 1982 ontstond een conflict toen de overheid de geldkraan een stuk wilde dichtdraaien, maar echt mis ging het  in 1988 toen hij - om ook eens opera te dirigeren - vertrok naar Covent Garden in Londen en daarmee ook naar Glyndebourne als gastdirigent van het Londens filharmonisch orkest.

In 1994 was er gelukkig weer pais en vree en keerde hij incidenteel terug; in 1999 kreeg hij de titel eredirigent. De verschijning van een nieuwe biografie in 2006 leidde tot nieuwe problemen en Haitink weigerde dat boek tijdens een galaconcert in ontvangst te nemen.  

Een laatste rel was in 2014 toen hij zich vernederd voelde omdat hij naar eigen zeggen geheel heeft genegeerd bij de viering van het 125-jarige bestaan van het orkest. Gelukkig was zijn zestigjarig dirigentenjubilieum eerder wel gevierd.

Ingeleid door een onfortuinlijke val op het podium van het Concertgebouw in 2018 dat hij niet meer via de trap van boven af, maar via de zaal betrad, leidde  15 juni 2019 tot zijn laatste concert in Amsterdam met Brucker VII op het programma en zijn allerlaatste tijdens het Luzern Festival waarna hij aankondigde dat hij stopte en ’zijn stokje stilletjes weg te leggen omdat ik geen zin heb in al die officiële plichtplegingen’. Typisch voor de nuchtere, bescheiden Nederlander. Leunend op een wandelstok hoorde hij in Amsterdam het tien minuten verdiende ovationele applaus aan. 

Een belangrijk deel van zijn optredens tot op hoge leeftijd was bij de toporkesten in Londen, Berlijn, München, Dresden en in de V.S. in Chicago, Boston en New York. Van 1967 tot 1979 was  hij tevens chef van het Londens filharmonisch orkest, gevolgd door tien jaar tot 1888 van Glyndebourne en van 1987-2002 van Londens Covent Garden.

Al die tijd heb ik in Amsterdam talloze abonnementsconcerten met optredens van Haitink bijgewoond en keerde ik na afloop meestal enthousiast huiswaarts. Tussendoor ge noot ik van zijn vele opnamen. De oorspronkelijke Philipsopnamen  zin opnieuw uitgebracht (Decca 478.5671, 20 cd’) en verder is er nog een aantal  EMI en BR Klassik uitgaven. Ook herinner ik nog even aan het vrij uitgebreide interview dat ik met Haitink in mei 1988 in Berlijn had. Het is te vinden in de rubriek ‘Uitvoerende kunstenaars’.