HEINRICH SCHIFF (1951-2016): VEELZIJDIG CELLIST EN DIRIGENT

 

Vrijdag 23 december 2016 overleed op 65-jarige leeftijd de Oostenrijkse cellist-dirigent Heinrich Schiff. Begin jaren tachtig heb ik de aimabele cellist voor Elsevier geïnterviewd, maar dat stuk is nooit gedigitaliseerd en niet meer zo gauw terug te vinden. Wat me vooral nog bijstaat, is zijn vriendelijkheid, zijn intelligentie en zijn gevoel voor humor. 

Duidelijk was, dat Schiff een echt ‘cellodier’ was, geheel me zijn instrument vergroeid, steeds zoekend naar nieuwe werken, nieuwe uitdagingen en zijn vertolking van het standaardrepertoire verder verdiepend. Wie hem tijdens optredens in de zaal aandachtig volgde, kon best in een meditative Zen meditatie verzinken: het gemoed werd dan rustig, de muziekwaarneming des te intenser.

Daarbij vond hij steeds een goed evenwicht tussen partituurgetrouwheid en eigen opvatting. Zijn vibrato gebruik was heel bijzonder.

In zijn laatste, moeilijke jaren schijnt hij wel te hebben verzucht: “Bach heeft me steeds gered”. Dat begon na een hartaanval waardoor zijn linkerzijde geheel verlamd raakte. Tijdens de revalidatie deed hij vingeroefeningen aan de hand van de Prélude van de eerste Bachsuite. Daar was hij blijkbaar wel twintig uur per dag mee bezig, maar geleidelijk aan herstelde zijn hele lichaam. In zijn laatste jaren wijdde Heinrich Schiff zich met succes nog aan orkestdirectie. Ook daarvan zijn hieronder twee voorbeelden vermeld.

Wie even de selectieve discografie doorloopt, ontdekt meteen hoe veelzijdig Schiff was. Zijn  repertoire reikt van Gemiani, Vivaldi en Bach tot Cerha, Goebaildoelina, Oestvolskaja en Lutoslawski.

Gelukkig laat hij ons deze geconserveerde muziekschat na.

 

Selectieve discografie

 

Bach, J.S.: Suites voor solocello nr. 1-6 BWV 1007/12. EMI 747.471-8 (2 cd’s).

 

Beethoven: Tripelconcert in V op. 56. Met Christian Zacharias (p), Ulf Hoelscher (v) en het Gewandhausorkest Leipzig o.l.v. Kurt Masur. EMI 747.427-2.  

 

Beethoven: Cellosonates nr. 1-5; Variatiewerken. Met Till Felner. Philips 462.601-2 (2 cd’s).

 

Brahms: Concert voor viool, cello en orkest in a op. 102. Met Frank Peter Zimmermann en het Londens filharmonisch orkest o.l.v. Wolfgang Sawallisch. EMI 556.385-2.

 

Brahms: Pianotrio nr. 1 in B op. 8. Met Christian Zacharias (p) en Ulf Hoelscher (v). EMI 747.681-2.

 

Brahms: Cellosonates nr.1 in e op. 38 en 2 in F op. 99. Met Gerhard Oppitz. Philips 456.402-2.

 

Cerha: Celloconcert. Met het Radio Kamerorkest o.l.v. Peter Eötvös. ECM 476.308-9.

 

Dvorak: Celloconcert in b op.104; Stil woud op. 68; Rondo in g op. 94; Slavische dans in g op. 46/8. Met André Previn. Philips 434.914-2.

 

Dvorak: Celloconcert in b op.104; Elgar: Celloconcert in e op. 85. Met resp. het Concertgebouworkest o.l.v. Colin Davis en de Staatskapel Dresden o.l.v. Neville Marriner. Philips 412.880-2.

 

Elgar: Celloconcert in e op. 85. Met het Hallé orkest o.l.v. Mark Elder. Hallé Concert Society HLL 7505.

 

Gulda: Concert voor cello en blaasorkest. Met het Weens blazersensemble o.l.v. Friedrich Gulda. Amadeo 419.371-2.

 

Haydn: Celloconcerten nr. 1 en 2. Met de Academy of St. Martin-in-the-Fields o.l.v. Neville Marriner. Decca 480.4481 (2 cd’s).

 

Lalo: Celloconcert in d; Saint-Saëns: Celloconcert nr. 1 in a op. 33; Fauré: Élégie in c op. 24. Mrt het Philharmonia orkest o.l.v. Charles Mackerras. DG 431.166-2.

 

Lutoslawski: Celloconcert. Met het Symfonie orkest van de Beierse omroep o.l.v. Witold Lutoslawski. Philips 416.817-2.

 

Oestvolskaja: Concert voor piano, strijkorkest en pauken; Goebaildoelina: Concert voor piano en kamerorkest ‘Introitus’; Gorecki: Concert voor klavecimbel en strijkorkest op. 40; Pelecis: Concertino bianco. Alexei Lubimov met de Duitse Kamerfilharmonie o.l.v. Heinrich Schiff. Erato 0630-12709-2.

 

Prokofiev: Concertante symfonie voor cello en orkest op. 125. Met het Los Angeles filharmonisch orkest o.l.v. André Previn. Philips 426.306-2.

 

Pijper: Celloconcert. Met het Radio kamerorkest o.l.v. Ed Spanjaard. NM Muziek NM 92040.

 

Rachmaninov: Cellosonate in g op. 19; Vocalise op. 34/14. Met Elisabeth Leonskaja. Philips 412.732-2.

 

Schnittke: Concerto grosso voor geprepareerde piano, klavecimbel, 2 violen en strijkorkest. DG 429.413-2.

 

Schönberg: Celloconcert. Met het SWF Symfonie orkest o.l.v. Michael Gielen. Wergo WER 60185-50.

 

Schubert: Symfonieën nr. 3 in D D.200 en 5 in Bes D. 485. Northern Sinfonia o.l.v. Heinrich Schiff. Chandos CHAN 9136.

 

Schubert; Strijkkwintet in C D. 956. Met het Alban Berg kwartet. EMI 747.018-2; met het Hagen kwartet. DG 439.774-2. 

 

Schumann: Celloconcert in a op. 129. Met het Berlijns filharmonisch orkest o.l.v. Bernard Haitink. Philips 422.414-2.

 

Shostakovitch: Celloconcerten nr. 1 en 2. Met het Symfonie orkest van de Beierse omroep o.l.v. Maxim Shostakovitch. Philips 412.526-2.

 

Strauss, R.: Don Quixote op. 35; Till Eulenspiegels lustige Streiche op. 28; Romanze in F. Met het Gewandhausorkest Leipzig o.l.v. Kurt Masur. Philips 426.262-2.

 

Vieuxtemps: Celloconcerten nr. 1 en 2. Met het Omroeporkest Stuttgart o.l.v. Neville Marriner. EMI 747.761-2.

 

Vivaldi: Celloconcerten in F RV. 411, in a RV. 418, in b RV. 424, in G RV. 413, in c RV. 401. Met de Academy of St. Martin-in-the-Fields o.l.v. Iona Brown. Philips 411.126-2.

 

Vivaldi, Geminiani; 6 Sonates voor cello en b.c. Met Ton Koopman (kl) en Jaap ter Linden (vc). Philips 434.124-2.

 

Zimmermann: Celloconcert ‘Concerto en forme de pas de trois’. Met het SWF Omroeporkest Baden-Baden o.l.v. Michael Gielen. Philips 434.114-2.

 

Video

 

Gulda: Concert voor cello en blaasorkest. Met het Münchens filharmonisch orkest o.l.v. Friedrich Gulda. ArtHaus 101.675 (dvd).