VERDI: ATTILA
De opera Attila uit 1846 behoort tot de meest geïnspireerde van Verdi’s vroege successen. Het werk zit vol onmiddellijk toegankelijke muziek en wordt gevoed door de energie en de uitbundigheid van zijn zogenaamde ‘galeientijd’.
Achtergronden
Feitelijk kent jet werk geen echte helden en ook geen echte schurken. Natuurlijk is de tiran Atilla die in de vijfde eeuw Italië veroverde half tiran, half door schuld gekwelde heerser. Hij wordt getoond als iemand die teveel vertrouwen stelde in de Romeinen die hij heeft overwonnen en hij wordt tenslotte vermoord door de machinaties van de al te onstuimige Odabella die pretendeert verliefd te zijn op de Hunnenkoning en Ezio, de afgezant van de Romeinse keizer die Attila de hele wereld aanbiedt wanneer hij slechts Italië aan de keizer overlaat.
Dat gegeven was koren op Verdi’s operamolen en hij presenteert op libretto van het vertrouwde koppel Solera en Piave, die zich op hun beurt baseerden op de tragedie Attila, König de Hunnen van Zacharias Werner, een melodrama als een reeks van meeslepende aria’s, duetten en ensembles. Hooguit enigszins getemperd door van wat meer bezinning getuigende soli voor Odabella en haar minnaar Foresto, een tenor rol.
De opnamen
Wie diep in de opnamearchieven graaft, komt nog heel wat meer complete opnamen tegen. Maar veel daarvan hebben een wat obscure achtergrond; het gaat ook vaak om roofkopieën of slechte zaalopnamen die soms alleen op lp of musicassette verschenen. Geen groot gemis dus.
Bij het bestand dat overblijft springen slechts twee opnamen er echt uit. De ene is van Gardelli die goed duidelijk maakt hoe Attila in menig opzicht op latere werken vooruitloopt: qua dramatiek op Macbeth, in muzikaal opzicht op Rigoletto. Hier horen we Cristina Deutekom in een van haar beste rollen als Odabella. Dat haar stem niet erg zoetelijk klinkt, is van voordeel. Ook de rest van de bezetting voldoet uitstekend met Ruggero Raimondi als een donkere, gekwelde Attila en Carlo Bergonzi als een volmaakte Foresto en de opname klinkt sfeervol en evenwichtig. Officieel is deze productie natuurlijk uit de handel, maar via internet (te beginnen bij bol.com) is hij anno juni 2014 nog goed leverbaar.
Interessant is voor Nederland wel dat er nog een opname uit een soort Jan Derksen serie circuleert.
Bij mogelijke ontstentenis daarvan komt vooral Muti in aanmerking. De ruige felheid van Verdi’s vroege opera’s lag hem altijd goed. Hier kan hij die gave uitleven, terwijl hij toch ook de rust toont voor Odabella’s aria. In die rol zingt Cheryl Studer gevoelig fraserend maar met lef. De ruige, maar niet echt onsympathieke Atilla is in goede handen bij Samuel Ramey; Giorgio Zancanaro is een felle Enzio en hooguit Neil Shicoff stelt ietsje teleur als Foresto. In die rol is Carlo Bergonzi in de Philipsopname een stuk beter
Bij de dvd opnamen gaat de voorkeur eveneens uit naar de uitgave met Muti uit de Scala. Ook de vrij recente dvd van Gergiev legt het qua zangers en verfijning daartegen af.
Conclusie
Nog steeds voeren Gardelli en Muti (ook op dvd) het grote peloton aan.
Discografie
1951. Italo Tajo, Caterina Mancini, Giagiacomo Guelfi met koor en orkest van de Italiaanse omroep Milaan o.l.v. Carlo Maria Giulini. Great Opera Performances GOP 66.306 (2 cd’s).
1962. Boris Christoff, Margherita Roberti, Gastone Limarelli met het Ensemble van het Teatro comunale Firenze o.l.v. Bruno Bartoletti. Myto MCD 935.89 (2 cd’s).
1963. Ugo Trama, Jan Derksen, Maria van Dongen, Simon van der Geest met het Groot Omroepkoor en het Omroeporkest o.l.v. Fulvio Vernizzi. Mitridate Ponto PO 2001 (4 cd’s).
1970. Ruggero Raimondi, Giangiacomo Guelfi, Antonietta Stella, Gianfranco Ceccele met het Ensemble van de Italiaanse omroep Rome o.l.v. Riccardo Muti. Memories HR 4187-9 (2 cd’s).
1971. José van Dam, Ingvar Wixell, Gundula Janowitz, Franco Tagliavini met het Ensemble van de Duitse Opera Berlijn o.l.v. Giuseppe Patanè. Opera Depot OD 10435-2 (2 cd’s).
1972. Ruggero Raimondi, Cristina Deutekom, Sherrill Milnes, Carlo Bergonzi, Jules Bastin met de Ambrosian Singers, de Finchley Children’s music group en het Royal philharmonic orkest o.l.v. Lamberto Gardelli. Philips 412.875-2, 4758.3015 (2 cd’s).
1972. Nicolai Ghiaurov, Leyla Gencer, Veriano Luchetti, Norman Mittlemann met het Ensemble van het Teatro comunale Firenze o.l.v. Riccardo Muti. Foyer 2 CF 2053 (2 cd’s).
1975. Nicolai Ghiaurov, Piero Cappuccilli, Veriano Luchetti met het Ensemble van La Scala Milaan o.l.v. Giuseppe Patanè. Myto MCD 961.140 (2 cd’s).
1976. Nicolai Ghiaurov, Piero Cappuccilli, Mara Zampieri, Piero Visconti met het Ensemble van de Weense Staatsopera o.l.v. Giuseppe Sinopoli. Gala GL 100.59-2 (2 cd’s).
1980. Nicolai Ghiaurov, Piero Cappuccilli, Mara Zampieri met het Ensemble van de Weense Staatsopera o.l.v. Giuseppe Sinopoli. Orfeo C 601.032 I (2 cd’s).
1986. Yevgeny Nesterenko, Lajos Miller, Sylvia Sass, János Nagy, Gábor Kállay, Kolos Kováts met het Hongaars omroepkoor en het Hongaars Staatsorkest o.l.v. Lamberto Gardelli. Hungaroton HCD 12934/5 (2 cd’s).
1989. Samuel Ramey, Cheryl Studer, Neil Shicoff, Giorgio Zancanaro, Giorgio Surian met het Ensemble van La Scala Milaan o.l.v. Riccardo Muti. EMI 749.952-2 (2 cd’s).
2000. Ferruccio Furlanetto, Dimitra Theodossiou, Alberto Gazale, Alessandro Cosentino met het Ensemble van het Teatro comunale G. Verdi, Trieste o.l.v. Donato Renzetti. Dynamic CDS 472/1-2 (2 cd’s).
In het Engels
1963. Donald McIntyre, Harry Mossfield, Rae Woodland, Donald Smith met het Ensemble van de Sadler’s Wells Opera o.l.v. John Mattheson. ???
Video
1991. Cheryl Studer, Samuel Ramey, Giorgio Zancanaro, Kaludi Kaludov met het Ensemble van La Scala Milaan o.l.v. Riccardo Muti. Brilliant 93049, VL VLRT 057 (dvd).
1991. Cheryl Studer, Samuel Ramey, Giorgio Zancanaro, Ernesto Gavazzi met het Ensemble van La Scala Milaan o.l.v. Riccardo Muti. Opus Arte OA LS 3010 D (dvd).
2010. Giovanni Battista Parodi, Sebastian Catana, Susanna Brabchini, Roberto de Biasio met het Ensemble van het Teatro Regio di Parma o.l.v. Andrea Battistoni. C Major 721608 (dvd).
2010. Ildar Abdrazakov, Vladislav Sulimsky, Anna Markarova, Sergei Skorokhodov met het Ensemble van het Mariinsky theater St. Petersburg o.l.v. Valery Gergiev. Marrinsky MAR 0534 (dvd).