Johnson, T: Chord catalogue, The. Tom Johnson. Discover XI Records (66’52”). 1998

Johnson, T.: Chord catalogue, The; Vriezen: Within fourths/Within fifths. Samuel Vriezen. Edition Wandelweiser EWR 1304 (76’39”). 2013

Van Tom Johnson’s Full rotation of 60 notes through 36 positions (in 3’20”) maakte Wolfgang Heisig in 2007 een pianola opname (MDG 626-1716-2). Daaruit viel te leren dat deze leerling van Feldman zich als minimalist en experimenteel manifesteert.

In zijn Chord catalogue uit 1985 ontleedt de in 1939 geboren Amerikaanse componist de 8178 akkoorden die in één octaaf (het middenoctaaf C) mogelijk zijn in hoofdstukjes: de 78 twee akkoorden net twee noten, de 286 met drie, de 714 met vier, de 1287 met vijf, de 1716 met zes en zeven, de1287 met acht, de 715 met negen, de 286 met tien, de 78 met elf, de 13 met twaalf en 1 met dertien.

Dat lijkt een interessante, maar wat saaie, theoretische exercitie en dat is het in wezen ook, al wordt men soms even verrast door optredende veranderingen van kleur en sfeer. Veel meer mag men ook niet verwachten. Zelf zei de componist relativerend: “Dit is niet zozeer een compositie als wel een lijst” die ook in een relgelmatig ritme ongearticuleerd wordt afgewikkeld.

Maar makkelijk is dat niet voor de pianist. Foutjes zijn haast onvermijdelijk en grappig genoeg geven die juist wat jeu aan het geheel in de opname van Johnson zelf. Net zoals dichters vaak niet de ideale voordrachtskunstenaars van eigen werk zijn, blijkt Johnson geen optimale vertolker van eigen werk. Zijn preciese pianistische vaardigheden zijn niet bekend, maar je kunt je afvragen wat een Hamelin of een Argerich van deze materie kunnen maken.

Gelukkig is daar de Nederlandse pianist Samuel Vriezen die zich samen met Dante Oei in 2004 al eerder over de 49 deeltjes van Johnsons Symmetries (Karnatic Lab KLR 010) ontfermde en dus als Johnson expert kan doen gelden. Hij deed het allemaal nog eens over en is een duidelijk betere interpreet dan de componist. Hij heeft het werk ook al ruim tien jaar op zijn repertoire en voegde daar in 2006 een eigen systematische akkoordencompositie aan toe, getiteld 'Within Fourths / Within Fifths'.

Om te beginnen zijn de tempi aanzienlijk hoger waardoor hij – als ik goed heb geteld - op een uitvoeringsduur van 45’50” uitkomt en zijn ook de dynamiek, de frasering en de agogiek scherper aangezet. Het werk klinkt daardoor meteen een stuk muzikaler. 

Wat de gemiddelde pianoliefhebber interessant voor een keer zal vinden en verstandiger lijkt om Vriezens duidelijk ‘winnende’ cd eens te lenen of te huren dan te kopen omdat hij er nauwelijks regelmatig naar zal luisteren, kan voor een vooral door het proces geboeide luisteraar toch een ervaring zijn om grondiger en langduriger te bestuderen en dus bij de hand te hebben.

Leuk te zien dat de opname is gemaakt door een drietal ou-studente van me op de Haagse K.C. Muziekregistratie opleiding: keurig gedaan naar verwachting.